فناوری‌های جدید در دنیای اسباب بازی‌ها
راه و رسم بازی کردن کودکان امروزی همگام با پیشرفت‌های فناوری دچار دگرگونی معنی داری شده است. بی شک اسباب بازی‌ها نقش بسیار مهمی در افزایش خلاقیت و هوش کودکان دارد. بعضی اسباب بازی‌ها مانند جورچین‌ها و آجرهای خانه سازی تأثیر بیشتری در بهبود خلاقیت و بعضی دیگر مانند دوچرخه و سه چرخه تأثیر قابل توجهی در افزایش توانایی‌های جسمانی کودک دارند، اما آنچه مهم است این که همه این اسباب بازی‌ها کودک را برای پذیرش نقش‌های جدید در زندگی اجتماعی آینده‌اش آماده می‌کنند. با توجه به این که صنعت اسباب بازی در داخل کشور تصمیم به جهش و رشد دارد، چند سالی است ارتقای سطح کیفی اسباب بازی‌های داخلی در اولویت قرار گرفته که خود می‌تواند علاوه بر تأمین آینده ای ایرانی تر برای کودکان ما، بستری برای کارآفرینی نیز باشد.
در این میان هدف این است که تولیدکنندگان و طراحان اسباب بازی از فناوری‌های جدید در طراحی و ساخت اسباب بازی‌ها استفاده کنند. نخستین نمایشگاه صنعت اسباب بازی و دستاوردهای دومین مسابقه ملی طراحی و ساخت اسباب بازی با هدف رونمایی از فناوری‌ها و شیوه‌های جدید تولید اسباب بازی، تبادل اطلاعات و ایجاد زمینه ای برای ارائه طرح‌های جدید در زمینه ساخت اسباب بازی، در دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد. با نگاهی گذرا به غرفه‌های موجود به نظر می‌رسد شرکت کنندگان استفاده از فناوری‌های جدید را بشدت مورد توجه قرار داده‌اند و به همین دلیل سطح کیفی اسباب بازی‌ها نیز نسبت به دوره گذشته بالاتر بود.
کمتر کودکی را پیدا می‌کنید که بازی‌های کامپیوتری را به بازی‌های سنتی ترجیح ندهد. مادرها و پدرها با وجود این که سعی می‌کنند هر طور شده قوانینی وضع کنند تا برای بچه‌ها محدودیت‌هایی را ایجاد کرده و مانع از وابستگی آن‌ها به دنیای دیجیتالی شوند، سرانجام می‌پذیرند این بازی‌ها، بازی‌های امروزی است و بچه ای که اصطلاحاً قرن بیست و یکمی است باید با اسباب بازی‌های امروزی بازی کند. استفاده از گوشی‌های تلفن همراه و تبلت ها به عنوان ابزاری برای سرگرمی موجب نگرانی شرکت‌های بزرگ اسباب بازی در سراسر دنیا شده است. آن‌ها از این که ممکن است اسباب بازی‌های سنتی محبوبیتشان را از دست بدهند بشدت نگران هستند.
اما باید پذیرفت کودکان امروز استفاده از ابزارهای دیجیتالی یا اسباب بازی‌هایی که به نوعی برگرفته از این فناوری‌ها باشد را ترجیح می‌دهند بنابراین تغییر اسباب بازی‌ها به سبک فناوری‌های روز ضروری است. اسباب بازی‌های جدید این امکان را برای کودکان فراهم می‌کند تا بتوانند با عملکرد ابزاری که در دنیای واقعی وجود دارد آشنا شوند. ویژگی مشترک همه اسباب بازی‌ها اعم از سنتی و مدرن، وجود عنصر آموزشی در درون آن‌هاست. یادگیری زمانی بهتر است که بتوانیم چیزی را طراحی کنیم یا بسازیم. به همین دلیل است که آجرهای خانه سازی در دنیای اسباب بازی‌ها محبوبیت زیادی دارد چرا که می‌تواند ابزاری برای کسب تجربه و یادگیری باشد.
رقابت اسباب بازی‌های مدرن و سنتی
به گفته مهندس اسماعیل محمدیان، دبیر اجرایی دومین مسابقه ملی طراحی و ساخت اسباب بازی، برگزاری مسابقات ملی طراحی و ساخت اسباب بازی بیش از دو دهه است در سطح دنیا مورد توجه قرار گرفته است. نخستین بار این مسابقات سال ۱۳۷۳ در ایالات متحده آمریکا و با هدف معرفی بهترین اسباب بازی سال برگزار شد. از دو دهه پیش کارشناسان متوجه شدند توجه به اسباب بازی کودک به عنوان یک استاندارد ضروری است.
پیش‌ترها به دلیل درگیری‌های مختلف مانند مشکلات اقتصادی، توجه به طرح و نوع اسباب بازی‌ها در سطح دنیا چندان مورد توجه نبود. اما به نظر می‌رسد در این دو دهه صنعت اسباب بازی رشد خوبی کرده است. چند سالی است مسابقات ملی اسباب بازی به صورت ملی و بین المللی در نقاط مختلفی از جهان برگزار می‌شود. برای مثال مدتی پیش در مسابقات ملی اسباب بازی در لندن و پیش از این نیز مسابقات بین المللی اسباب بازی در امارات متحده عربی برگزار شد.
محمدیان در ادامه می‌گوید: در کشور ما مسابقه ملی طراحی و ساخت اسباب بازی به صورت دو سالانه از سال ۱۳۸۹ از سوی پایگاه ارتباط با دانش آموزان دانشگاه صنعتی شریف برگزار می‌شود. هدف اصلی از برگزاری این مسابقه تشویق دانش آموزان به استفاده از قوه خلاقیت است. اما برگزاری چنین مسابقاتی می‌تواند در رشد صنعت اسباب بازی از نظر همسویی با فناوری‌های جدید و امروزی که مورد توجه بسیاری از کودکان و نوجوانان است تأثیر گذار باشد. در مرحله نخست دومین دوره مسابقات ملی طراحی و ساخت اسباب بازی، ۳۷۴ گروه ثبت نام کردند که از میان آن‌ها ۱۸۵ گروه موفق به ساخت اسباب بازی و ارسال آن به دبیرخانه مسابقه شدند و داوری در دو مرحله انجام شد.
مرحله اول داوری، به نوعی غربالگری بود که در آن معیارهایی مانند اسباب بازی بودن، اصالت ایده، نحوه عملکرد اسباب بازی و مجموعه ای از معیارهای کلی مد نظر قرار داشت و در مرحله نهایی داوری، برترین‌ها انتخاب شد. به طور کلی، اسباب بازی‌ها در دسته‌های مختلف طبقه بندی می‌شود. اسباب بازی‌های رباتیک و اسباب بازی‌هایی که براساس مدلسازی از مصنوعات بشری ساخته می‌شود، همان نقطه عطف تغییر اسباب بازی‌های امروزی نسبت به اسباب بازی‌های سنتی است.
اسباب بازی‌های حرکتی و مهارتی و اسباب بازی‌های فکری و پرورش مهارت‌های شناختی از اسباب بازی‌های سنتی و فرهنگی است. در این نمایشگاه آن دسته از اسباب بازی‌هایی که جنبه کمک درمانی دارد یا در جنبه‌های مختلف آموزشی و کمک آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد بیشترین طرفدار را داشت و بیش از دیگر اسباب بازی‌ها مورد توجه قرار گرفت. از دو سال پیش تا امروز روند رو به رشدی را در زمینه طراحی و ساخت اسباب بازی‌های کمک درمانی شاهد بوده‌ایم. انتظار می‌رود اسباب بازی‌های رباتیک و اسباب بازی‌هایی که براساس مصنوعات بشری مدلسازی می‌شوند یا این که مبتنی بر فناوری‌های دیجیتالی است در آینده ای نزدیک به رقیبی جدی برای اسباب بازی‌های سنتی تبدیل شود.
به همین دلیل ضروری است نقش فناوری‌های جدید در ساخت اسباب بازی‌های فکری هم مورد توجه قرار گیرد. حتی در سطح دانشگاه هم چنین روندی مشاهده می‌شود. بعضی از استادان برای ارائه درس از فناوری‌های جدید و بعضی دیگر از روش‌های سنتی که همان گچ و تخته است، استفاده می‌کنند اما به نظر می‌رسد روش‌های مبتنی بر فناوری اثرگذارتر است. اگر اهداف مختلف اسباب بازی‌ها در قالب فناوری‌ها گنجانده شود، نه تنها محبوبیت اسباب بازی‌ها افزایش پیدا می‌کند بلکه از اثرات مخرب فناوری‌های دیجیتالی هم تاحد زیادی کاسته می‌شود. با وجود این استفاده از فناوری‌های جدید به این معنی نیست که اسباب بازی‌های سنتی به دست فراموشی سپرده می‌شود بلکه به نظر می‌رسد اسباب بازی‌های سنتی نیز همچنان در آینده محبوب است و جایگاه خودش را دارد.
ردپای فناوری‌های جدید در دنیای اسباب بازی‌ها
در نمایشگاه بین المللی اسباب بازی که مدتی پیش در هنگ کنگ برگزار شد از اسباب بازی‌های جدیدی رونمایی شد که عملکرد آن‌ها مبتنی بر فناوری‌های روز دنیاست. یکی از ویژگی‌های اسباب بازی‌های امروزی این است که اغلب آن‌ها از طریق گوشی‌های هوشمند قابل کنترل است. تنها کافی است برنامه کاربردی اختصاصی یا نرم افزار خاصی که برای بازی با یک اسباب بازی طراحی شده است روی گوشی تلفن هوشمندتان نصب کنید. به این ترتیب می‌توانید از آن برای کنترل از راه دور تانک، ماشین یا هواپیما یا حتی هدف قرار دادن موجودات فضایی خیالی استفاده کنید.
یکی از انتقادهای مطرح شده درباره اسباب بازی‌های امروزی تأثیر نامطلوب آن بر میزان جنب و جوش کودک است. اما مثل این که برای این کار هم چاره ای اندیشیده شده است. ورزش‌های مجازی هم طرفداران خاص خودش را دارد و این امکان را فراهم کرده تا کودکان امروزی بتوانند در داخل خانه و در هنگام بازی هم تحرک داشته باشند و ورزش کنند. استفاده از فناوری سلول‌های خورشیدی هم در بسیاری از اسباب بازی‌ها مورد توجه قرار گرفته است. قرار است بتدریج باتری‌ها از دنیای اسباب بازی‌ها کنار گذاشته شوند.
قرار گرفتن مجموعه ای از سلول‌های خورشیدی روی بدنه اسباب بازی‌های مختلف، روشی ساده و کم هزینه برای تأمین انرژی مورد نیاز آن‌هاست. این سلول‌های خورشیدی از نورخورشید یا نور لامپ اتاق به عنوان منبعی برای تأمین انرژی اسباب بازی استفاده می‌کنند.
نویسنده: فرانک فراهانی جم
منبع
روزنامه جام جم, شماره ۳۶۶۱, به تاریخ ۱۳۹۲/۱/۱۹, صفحه ۱۲