کودک و پذیرش مرگ

از دست‌دادن نزدیکان، تنش‌زاترین و دردناک‌ترین رخداد زندگی هر انسانی است که چه بسا به پیدایش بحران جانکاه عاطفی و افسردگی نیز بینجامد، در فرد سوگوار احساس درد، افسردگی و اندوهی آشکار پدید می‌آید و درپی آن واکنش‌های دیگری نیز همچون احساس درماندگی، هراس، خلاء، ناامیدی، بدبینی، بی قراری، خشم، گناه، آسیب پذیری، از دست دادن تمرکز، ناامیدی و بی‌انگیزگی بروز می‌کند و بسیاری از سوگواران دچار بی‌اشتهایی یا پرخوری، کم‌خوابی یا زیاده‌خوابی و تغییراتی در راه‌رفتن و محاوره می‌شوند که در طول مرحله از دست‌دادن یا پس از آن انتظار بروز تمامی این علائم یا بخشی از آن‌ها طبیعی است و این در حالت بخشی از روند طبیعی یک سوگواری است که به تدریج از شدت آن کاسته می‌شود. به طوری که پس از هفت تا ۴۰ روز شخص سوگوار تقریباً به حال اول برمی‌گردد.

چگونه مرگ عزیزان را بپذیریم

هرگاه کسی یا چیزی را که دوست می‌داریم از ما گرفته شود و یا به ما داده نشود معنای آن دوری و از دست‌دادن است. تنها نکته مهم در درمان انواع مختلف ازدست‌دادن‌ها عمق احساس اندوه و مدت زمانی است که صرف درمان آن می‌شود. هرچه از دست رفته‌مان عزیزتر باشد شدت اندوه بیشتر است و نیز برای گذر از مرحله‌ای به مرحله دیگر مدت بیشتری صرف می‌شود. در فقدان اقوام و نزدیکان دور ممکن است سه مرحله کسب بهبود ظرف چند دقیقه به وقوع بپیوندد، درحالی که برای مرگ نزدیکان گاه سال‌ها زمان صرف می‌شود.

خرید کتاب‌هایی با موضوع توضیح مرگ برای کودکان

جسم، روح و ذهن آدمی بسیار آگاهند و می‌دانند چگونه خود را درمان کنند و این درمان چه مدت به طول می‌انجامد. بهتر است نیازهایشان را برای رسیدن به بهبود کامل برآورده کنید و به روند بهبودی اعتماد کنید.

با وجود اینکه برای ازدست‌دادن عزیزی ناراحت هستیم از سوی دیگر باید به زندگی خود نیز ارج نهیم و باید بپذیریم که زندگی پیوند میان دو قطب متضاد است که نمی‌توان یکی از آن جنبه‌های مثبت و منفی را نادیده گرفت یا انکار کرد و مرگ بخشی از زندگی ماست. بخشی مهم که به هستی آدمی معنا می‌دهد و پذیرش این را داشته باشیم که زندگی همچون گذشته جریان دارد و بدون حضور عزیز از دست رفته نیز قادر به ادامه زندگی هستیم.

درک این مساله فرد سوگوار را به سمت مرحله جدیدی از زندگی سوق می‌دهد که به تدریج حالت جسمی و روحی او رو به بهبودی می‌رود.

در چگونگی مقابله با مرگ عزیزان این نکته حائز اهمیت است که به زندگی خود ارج نهیم و به خود تلقین نکنیم که عزیز از دست رفته آن قدر خوب و فوق العاده بوده که در نبودش نمی‌توانیم زندگی کنیم. چون این امر سبب تشدید ماتم ما می‌شود. بهتر است در ابتدای امر کلیه عکس‌ها، نامه‌ها و اشیای مربوط به شخص از دست رفته جمع آوری شود و تا زمان مرحله اولیه عزاداری، آن‌ها در جایی پنهان گردد چون در این مرحله دیدن آن وسایل بسیار دردناک خواهد بود.

در مرحله بعد هنگامی که فقدان او مورد قبول واقع شد و زندگی جریان عادی خود را از سر گرفت آن اشیا و مدارک خاطره انگیز را برای وداع بیرون آورده شود. چون مشاهده وسایل شخصی از دست رفته احساس نیرومندی را در سوگوار و یا سوگواران برمی‌انگیزد که بسیاری تا ابد وسایل را حفظ می‌کنند و جمعی نیز آنها را از خود دور می‌کنند.

پس از فقدان مرگ چه باید کرد؟

واقعیت این است که در سوگ کسی نشستن احساس شخصی است و هرکس بر مبنای نیاز خود باید با فقدان مقابله کند که معمولاً احساس پریشانی و اندوه و یک واکنش اجتناب ناپذیر است.

معرفی کتاب درباره کنار آمدن با مرگ عزیزان

هرگز فقدان و مرگ عزیزان فراموش نمی‌شود و خود سوگوار سالیان سال با یادآوردن رویاها، خاطرات و ارتباطش با عزیز از دست‌رفته غمگین و متأثر می‌شود و پس از ازدست دادن عزیزی هر انسانی به سمت قسمت تاریک‌تر زندگی می‌رود و پس از سپری کردن مدت زمانی همه چیز دوباره تغییر می‌کند و فرد سوگوار به سمت روشن‌تر زندگی قدم می‌گذارد و فصل تازه‌ای از زندگی را آغاز می‌کند.

چگونه کودک خود را تسلی دهیم؟

معمولاً برای تسلی‌دادن افراد سوگوار اصطلاحاتی کلیشه‌ای به کار می‌رود که به نوعی تسلی بخش نیز می‌باشد. «این شتری است که در خانه هرکس می‌خوابد»، «همه به نوبت نشسته‌ایم»، «کاری است که شده!» و... ولی این تسلی‌ها مقطعی و کوتاه مدت و لحظه‌ای است.

صمیمیت و صداقت در ابراز همدردی و آزادگذاشتن عزادار در بیان احساسات خود می‌تواند از بهترین راه‌های تسلی خاطر باشد. پند و اندرزدادن و کوچک‌ شمردن غم او نه تنها کمکی نمی‌کند بلکه با وضع روحی سوگوار کاملاً مغایرت دارد.

در این شرایط انجام وظایف عزادار ازجمله رسیدگی به کارهای خانه او، رسیدگی به وضعیت فرزندان و... شیوه‌هایی هستند که ماتم زده و مصیبت دیده را آرامش می‌بخشند. حضور در مجلس ترحیم، یکی از پسندیده‌ترین کارهای مسلمانان است چون به هر داغدار حضور پرشور دوستان و اقوام آرامش می‌بخشد. درصورتی که به هیچ وجه فرد داغدار آرامش نیابد، حضور یک روانشناس بر بالین او الزامی است.

کودکان را چگونه با فقدان مرگ روبه‌رو کنیم؟

امروزه بیشتر کودکان با مساله مرگ آشنا هستند؛ ازدست دادن فرد در خانواده، همسایگی، اقوام و یا بعضاً از طریق کارتون یا مرگ حیوانات خانگی و... بنابراین تفهیم و توضیح معنی مرگ برای آنان در این گونه موارد آسان‌تر خواهد بود. بسیاری از خانواده‌ها مساله مرگ را از کودکان پنهان می‌کنند مثلاً مادربزرگ در بیمارستان مانده، پیش خدا رفته و مسائل غیرواقعی دیگر که هیچکدام درست نیست.

بلکه باید به کودک با بیانی ساده و صمیمی واقعیت را گفت و به او توضیح داد که وقتی کسی می‌میرد، دیگر در بین ما نیست چون نمی‌تواند راه برود، نفس بکشد، حرف بزند، گرسنه و تشنه شود، او را به گورستان می‌برند و در زیر خاک پنهان می‌کنند و او در ذهن ما همیشه زنده است و فراموش نمی‌شود.

بیشتر بخوانید: بایدها و نبایدها در برخورد با کودک سوگوار

والدین دوست دارند که کودکان از درد و رنج و ترس دور نگه داشته شوند اما این احساس معنی واقعی مرگ را به طور مرموز و پیچیده برای کودکان جلوه می‌دهد به طوری که کودکان با ترس از مرگ یاد می‌کنند و سوالی نمی‌کنند. این حالت پرسش‌های بی پاسخی در ذهن کودکان ایجاد می‌کند که به نفع آنان نیست.

به کودکان حقیقت را بگویید

معمولاً کودکان بر این باورند که شخص فوت‌شده بازخواهد گشت به خصوص پدر یا مادر و پدر یا مادربزرگ. این حقیقت تلخ را یادآوری کنید که او برنخواهد گشت و سفر او بی بازگشت است و کودک را در مراسم تدفین شرکت دهید. روانشناسان معتقدند که کودکان نیز همانند بزرگسالان می‌بایستی دلتنگی خود را از فقدان عزیزان بیان کنند.

بگذارید که شاهد اشک ریختن شما باشند و به آن‌ها هم اجازه دهید که اشک بریزند همین‌قدر که کودکان می‌توانند در مراسم شادی و عروسی شرکت کنند در مراسم تدفین و عزا هم می‌توانند شرکت کنند و با واقعیت مرگ روبه رو شوند و برگزاری مراسم را مشاهده کنند و برای آنان توضیح دهید که در مراسم تدفین همه فامیل دور هم جمع خواهند شد تا در اندوه یکدیگر شریک باشند و جزئیات مراسم را شرح دهید و چون وقتی کودک در جریان مراسم قرار می‌گیرد، فقدان فرد موردعلاقه‌اش را در جمع اقوام بهتر می‌پذیرد یا به تعریفی دیگر فقدان عزیز با مراسم نوعی سرگرمی تازه تلقی شده نه تنها کودک دچار استرس نمی‌شود بلکه از اندوه عمیق کودک نیز کاسته می‌شود.

والدین نباید فکر کنند که شرکت در مراسم تدفین برای کودک تجربه غم‌انگیزی خواهد بود چون تجربه غم و شادی هر دو برای کسب مهارت‌های زندگی برای کودک لازم است.

درباره توضیح مرگ به کودکان اطلاعات بیشتری کسب کنید:

• پرهیز از رفتارهای اشتباه با کودک سوگوار
• چگونه مفهوم مرگ را برای کودکان توضیح دهیم؟