داوطلبان تغییر در فضای آموزشی مدارس

معجزه کلاس‌های بی‌دیوار

مطالعات نشان داده است که طراحی فضای آموزشی، تأثیر مهمی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دارد. در این گزارش سه نمونه فضای آموزشی در ژاپن، دانمارک و اسپانیا بررسی شده است که از طراحی سنتی کلاس‌های درس پیروی نمی‌کنند.

ژاپن؛ معماری غیرمتعارف کودکستان «فوجی»

کودکستان «فوجی» در حومه توکیو با ۶۰۰ کودک، شکل‌های متعارف فضای آموزشی را به چالش گرفته است. تاکاهارو تزوکا، معمار ژاپنی این فضا را طراحی کرده است.

سقف ساختمان، پیست ۱۸۰ متری برای دویدن است. بین کلاس‌های درس مدرسه دیواری وجود ندارد و کودکان، همزمان سروصدای کلاس‌های دیگر را می‌شنوند. هدف از این کار، این بوده که یاد بگیرند حواس‌شان را جمع کنند.

در فرآیند آموزش کودکان کودکستان «فوجی» از حیوانات زنده هم استفاده شده است. کودکان در روز تولدشان می‌توانند سوار کره‌اسب‌ها شوند.

تأثیر مثبت فضای سبز بر عملکرد حافظه دانش‌آموز

شاید همه ما به تأثیر مثبت فضای سبز بر یادگیری فکر کرده باشیم اما امروز این تأثیر از طریق پژوهش علمی ثابت شده است، این‌که طراحی فضای مدرسه باید چگونه باشد تا کودکان بهتر یاد بگیرند. دکتر مارک نویونهنزن و همکارانش در مرکز تحقیقات اپیدمیولوژی محیط‌زیست در بارسلون، مقاله علمی منتشر کرده‌اند که نشان می‌دهد فضای سبز تا چه اندازه بر کارکردهای شناختی و عملکرد حافظه دانش‌آموزان تأثیر دارد.

وی درباره این تحقیق می‌گوید: «این تحقیق را درمورد ۲ هزار و ۵۰۰ دانش‌آموز در ۳۶ مدرسه مختلف بارسلون انجام دادیم. طی یک‌سال میزان رشد شناختی آنها را با استفاده از ۴ آزمون کامپیوتری اندازه گرفتیم. بیشتر تمرکزمان روی کارکرد حافظه بود. اولویت ما در این بررسی این بوده است که حافظه به‌صورت فعال و آگاهانه موقع آزمون به‌کار گرفته شود. همزمان با استفاده از تصاویر ماهواره، فضای‌سبز اطراف مدرسه را هم بررسی می‌کردیم.

درنهایت توانستیم رابطه میان حجم فضای سبز اطراف مدرسه و رشد شناختی دانش‌آموزان را تحلیل و آنالیز کنیم. نتیجه این بود که در جاهایی که محوطه سبز اطراف مدرسه بزرگتر بود، مهارت‌های شناختی دانش‌آموز در مدرسه عملکرد بهتری داشت.»

دکتر مارک نویونهنزن درباره این‌که چرا محیط سبز بر کارکرد حافظه و قوای شناختی انسان اثر می‌گذارد، می‌گوید: «نظریه‌های مختلف وجود دارد. یکی از این نظریه‌ها می‌گوید که حدود ۴۰ هزارسال در جنگل زندگی کرده‌ایم و فقط همین چند صدسال گذشته است که از جنگل بیرون آمده‌ایم. الان در جنگل بتونی زندگی می‌کنیم: در شهرها، با فضای سبز خیلی کم. بنابراین مغزمان هنوز با این جنگل بتونی خودش را تطبیق نداده است. منظورم این است که مغز تحت تنش و فشار است و درست کار نمی‌کند.»

اما برای سلامت انسان چه مقدار فضای سبز نیاز است؟ دکتر نویونهنزن در این‌باره می‌گوید: «چیزی که نمی‌دانیم این است که دقیقاً کدام گیاهان مناسب‌تر هستند. آیا کافی است در محل بازی کودکان چند رده درخت داشته باشیم. در بررسی‌های بعدی باید این چیزها را معلوم کنیم: دقیقاً چه چیزهایی لازم است، چه نوع و به چه اندازه فضای سبز نیاز داریم.»

دانمارک؛ تحریک خلاقیت و حس کنجکاوی دانش‌آموز در مدرسه بدون دیوار

کلاس‌های درس مدرسه دولتی «اورستِد گیمنازیوم» در کپنهاگ، پایتخت دانمارک کلاس‌های استاندارد را به چالش کشیده است. در این مدرسه آموزش دانش‌آموزان در کلاس‌های درس باز و بدون دیوار انجام می‌گیرد. فضاها به کمک نشانه‌های بزرگ و انتزاعی از هم تفکیک شده‌اند.

ساختمان مدرسه از بیرون، مانند مدرسه‌ای معمولی به‌نظر می‌رسد. تمام مدرسه یک کلاس درس بسیار بزرگ با قابلیت‌های مختلف است. این مدرسه در سال ۲۰۰۷ میلادی برای دانش‌آموزان بین ۱۵ تا ۲۰ ساله گشایش یافت.

به‌عنوان مثال، دانش‌آموزان، درس روانشناسی را در فضاهایی که فضاهای گروهی نام دارد، جای دادند. بریژیت گوتلیِب، معلم روانشناسی مدرسه می‌گوید: «باید به روش آموزشی‌ام ظرافت بیشتری بدهم و فعال‌تر باشم. باید ساختار درس را قبل از رفتن به کلاس آماده کنم. همیشه کسانی از محل کلاس می‌گذرند و از جایی سروصدایی بلند می‌شود. بنابراین باید حواستان باشد که دانش‌آموز همان کاری را می‌کند که از او خواسته‌اید.»

سه ناحیه در مدرسه به زنگ‌های تفریح و وقت آزاد بین کلاس‌ها اختصاص داده شده است. البته خیلی اوقات دانش‌آموزان تکالیف درسی‌شان را نیز در این فضاها انجام می‌دهند.

فرآیند آموزش در این مدرسه با کامپیوتر است و دانش‌آموزان هنگام انجام کار از کتاب و کاغذ استفاده نمی‌کنند. آموزگار نیز مرتب با کامپیوتر از وضع آنها خبر می‌گیرد.