آموزش و پرورش ما و مفاهیم جهانی آموزش

جهان امن و آرام و توسعه یافته آرزوی مشترک انسان هاست، آرزویی که از زیر خروارها گلوله و بمب سر برآورده و جنگ های جهانی و کشته های میلیونی و خسارت های هزاران میلیاردی ضرورت آن را بیشتر نمایان ساخت. این آرزوی دیرینه که در آغاز هزاره سوم با خشونت های قومی و مذهبی بلندتر فریاد می شود و امروز در خاورمیانه از هر جای دیگری ملموس و محسوس تر است، جز از راه آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت میسر نخواهد شد. اما پرسش اینجاست که کدام آموزش و پرورش و کدام تعلیم و تربیت؟ تردیدی نیست که نظام آموزشی و تربیتی مبتنی بر انسان دوستی و حقوق بشر تنها تضمین کننده چنین جهان و تنها برآورده کننده چنین آرزویی است، نظامی که مفاهیم اساسی زندگی جمعی بهتر و آرام و آزادتر را آموزش دهد.

به همین منظور و به بهانه برگزاری گردهمایی جهانی اینچوان کره که در کشور ما با سکوت از کنار آن عبور شد، هر چند مدتی از صدور بیانیه این گردهمایی جهانی گذشته است اما توجه و تمرکز بر محتوای این بیانیه که تاکیدی بر محتوا و روش های آموزش جهانی مبتنی بر زندگی بهتر است، می تواند رهنمون مسوولان و دست اندرکاران حوزه آموزش باشد تا همسو با مفاهیم جهانی بتوانیم برای جهان امن و آرام و توسعه یافته همگام شویم. قرار گرفتن در آستانه سال تحصیلی جدید بهانه ای است که دست اندرکاران تعلیم و تربیت باید به این مفاهیم توجه بیشتری داشته باشند.

یک چشم انداز جدید برای آموزش

چشم انداز ما قرار است که زندگی ها را از طریق آموزش تغییرشکل دهد، با این شناخت که نقش اصلی آموزش به عنوان محرک اصلی توسعه و دستیابی به دیگر اهداف توسعه پایدار است.  ما به مفاد فوریتی دستور جلسه آموزشی منفرد و مجدد متعهد می شویم که جامع، بلند پروازانه و آرمانی است، بدون نادیده گرفتن هیچ یک از آنها. این چشم انداز جدید به طور کامل توسط دستورکار پیشنهادی اهداف توسعه پایدار «تضمين آموزش با كيفيت فراگير، عادلانه و ايجاد فرصت هاي يادگيري مادام العمر براي همه» و اهداف مربوط به آن پایش و بررسی خواهد شد. با توجه به «تجارت ناتمام» دستور کار «آموزش براي همه» و اهداف هزاره توسعه وابسته به آموزش، چالش های جهانی و ملی آموزش این امر قابل تغییر و جهانی است. 

این موضوع برگرفته از چشم انداز انسانی آموزش و توسعه بر پایه حقوق بشر و شان و مقام انسانی است: عدالت اجتماعی، همگان پذیری، حفاظت، تنوع فرهنگی، زبانی و قومی: که مسوولیت پذیری و پاسخگویی را به اشتراک گذاشته است. ما تصدیق می کنیم که آموزش یک خدمت عمومی است، یک حق اساسی بشر و پایه ای برای تضمین تحقق حقوق دیگر است.  این مهم برای صلح، صبر، اجرا و توسعه پایدار بشر الزامی است. ما آموزش را به عنوان کلیدی برای دستیابی به اشتغال تمام وقت و ریشه کن کردن فقر می شناسیم. ما تلاش مان را برای دستیابی برابری و همگان پذیری، کیفیت و پیامدهای مثبت یادگیری، در امر یادگیری مادام العمر متمرکز می کنیم. 

با توجه به انگیزه حاصل از دستاوردهای مهم ما در گسترش دستیابی به آموزش بیش از ۱۵ سال اخیر، ما قوانین ۱۲ سال آموزش ابتدایی رایگان و دولتی البته با کیفیت عادلانه و آموزش متوسطه را که دست کم ۹ سال آن اجباری است، تضمین خواهیم کرد که منجر به بروندادهای یادگیری وابسته می شود.  ما همچنین قوانین دست کم یک سال آموزش رایگان و با کیفیت اجباری قبل از دبستان را تشویق می کنیم که همه کودکان به کیفیت توسعه در اوایل دوران کودکی، مراقبت و آموزش دسترسی داشته باشند. ما همچنین موظفیم که آموزش معنی دار و فرصت های آموزشی را برای گروه بسیاری از کودکان و نوجوانانی که به مدرسه نمی روند، فراهم کنیم: کسانی که نیازمند عملکرد فوری، هدفمند و پایدار هستند با این اطمینان که همه بچه ها در مدرسه و در حال یادگیری هستند. 

لازمه همگان پذیری و برابری در آموزش و برپایه آموزش، تغییرشکل دستورکار آموزش است و از این رو ما ملزم به بررسی شکل ها و انواع محرومیت و به حاشیه رانده شدن و نابرابری در دسترسی به آموزش، مشارکت و بروندادهای یادگیری هستیم. بدون هدف آموزش نشستی برگزار نشود مگر با حضور همه. بنابراین موظف به ایجاد تغییرات ضروری در سیاست های آموزش و تمرکز تلاش های مان بر بیشترین محرومیت، به ویژه کسانی که معلولیت دارند، تا اینکه اطمینان حاصل شود هیچ کس از دیده پنهان نیست. 

ما از اهمیت برابری جنسیت برای رسیدن به حق آموزش برای همگان آگاهیم. بنابراین ما ملزم به پشتیبانی از سیاست های جنسیت برابر، برنامه ریزی و محیط های یادگیری با توجه به مسائل جنسیتی مربوط به تدریس و برنامه های درسی معلم و از بین بردن تبعیض بر اساس جنسیت و خشونت در مدارس هستیم.  ما به آموزش کیفی، بهبود نتایج یادگیری، که نیازمند تقویت ورودی ها، فرآیندهای آموزش و ارزیابی دستاوردها و ساز وکار درست برای اندازه گیری پیشرفت آموزشی دارد، وظیفه مند هستیم. ما اطمینان خواهیم داد که معلمان و مربیان توانمند هستند، به اندازه کافی تازه نفس، آموزش دیده، باصلاحیت و حرفه ای، باانگیزه و پشتیبان در منابع مناسب، کارآمد و موثر در سامانه های دولتی هستند. 

کیفیت آموزش سبب پرورش خلاقیت و دانش می شود و دستیابی به مهارت های بنیادی سواد و نوشتن و حساب و همچنین شناخت تحلیلی، حل مسائل و دیگر شناخت های سطح بالاو مهارت های اجتماعی و فردی را تضمین می کند. همچنین مهارت ها، ارزش ها و نگرش هایی را توسعه می بخشد که شهروندان را به زندگی سالم و کامل توانا می سازد. ما ملزم به ترویج کیفیت فرصت های «يادگيري مادام العمر براي همه» در تمام سطوح آموزشی هستیم. این امر شامل دسترسی عادلانه و افزایش کیفیت آموزش فنی و حرفه ای، آموزش همگانی، آموزش عالی و پژوهش، با رعایت و اهمیت تضمین کیفیت است.  افزون بر این، ارایه مسیرهای یادگیری انعطاف پذیر و همچنین آگاهی، اعتبار و مجوز رسمی از دانش، مهارت و شایستگی که از طریق آموزش غیررسمی به دست می آید، مهم است. ما بیشتر به تضمین اینکه تمام جوانان و بزرگسالان، به خصوص دختران و زنان، به سطح سواد کارکردی و مهارت حساب کارآمد و مهارت های زندگی دست یابند و اینکه برای آنها فرصت های یادگیری بزرگسالان، آموزش و پرورش فراهم شود، باور داریم. 

همچنین ما متعهد به تقویت علم، فناوری و نوآوری هستیم. فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICTs) باید برای تقویت سامانه های آموزش، انتشار دانش، دسترسی به اطلاعات، کیفیت و یادگیری موثر و ارایه خدمات بیشتر به کار گرفته شود . افزون بر این، ما با یک نگرانی جدی روبه رو هستیم که امروزه بخش بزرگی از جمعیت خارج از مدرسه جهان در مناطق متاثر از جنگ زندگی می کنند و بحران ها، خشونت ها و حمله هایی که به موسسات آموزشی آنها وارد می شود، بلایای طبیعی و بیماری های همه گیری که امر آموزش و توسعه جهانی را دچار اختلال می کند و به آنان لطمه می زند.  ما متعهد به توسعه سامانه های جامع تر، پاسخگو و انعطاف پذیرتر برای شناخت نیازهای کودکان، جوانان و بزرگسالان در این زمینه و همین طور آوارگان و پناهندگان داخلی هستیم. ما به برجسته سازی نیازهای آموزشی می پردازیم تا در محیط های یادگیری امن، حمایت شده و عاری از خشونت صورت گیرد. ما سفارش می کنیم در واکنش به بحران، از واکنش های اضطراری به بازیابی و بازسازی، پاسخ های ملی، منطقه ای و جهانی هماهنگ تر وگسترش ظرفیت برای کاهش خطر جامع و کاهش تضمین آموزش که در شرایط جنگی، اضطراری، پس از جنگ و بهبود سریع حایز اهمیت است، توجه داده شود.

اجرای دستورکار عمومی 

ما تصدیق می کنیم که مسوولیت اساسی برای موفقیت اجرای این دستورکار، در دستان دولت است. ما مصمم به ایجادسیاست و چارچوبی قانونی هستیم که سبب ترویج پاسخگویی و شفافیت و همچنین حکومت مشارکتی و همکاری هماهنگ در تمام سطوح و بخش ها و حمایت از حق مشارکت همه اعضا باشیم. ما برای همدستی قوی جهانی و منطقه ای، همکاری، هماهنگی و نظارت بر اجرای برنامه های آموزش بر پایه جمع آوری داده ها، تجزیه و تحلیل و گزارش در سطح کشورها تماس می گیریم و این کار در چارچوب نهادهای منطقه ای، ساز و کارهای روشن و راهبردهای معلوم است. ما آگاهیم که موفقیت در دستور کار آموزش ۲۰۳۰م نیاز به سیاست های واحد (همصدا)، برنامه ریزی و همچنین ترتیبات اجرایی کارآمد دارد. همچنین روشن است که آمال و آرزوی موجود دردستورکار پیشنهادی اهداف توسعه پایدار نمی تواند بدون افزایش قابل توجه و هدفمندی درتامین مالی قابل فهم شود، به خصوص در آن کشورهایی که از دستیابی به آموزش با کیفیت برای همه در تمام سطوح به دور هستند. 

بنابراین ما مصمم به افزایش هزینه های عمومی در آموزش مطابق با چارچوب کشورها و خواستار پایبندی به معیار های بین المللی و منطقه ای تخصیص موثر دست کم ۴ تا ۶ درصد از تولید ناخالص داخلی یا کمینه ۱۵ تا ۲۰ درصد از کل هزینه های عمومی آموزش هستیم.   بدون اهمیت همکاری های توسعه در تکمیل سرمایه گذاری توسط دولت، ما به کشورهای توسعه یافته، سنتی و اعطاکنندگان کشورهای با درآمد متوسط و ساز و کار تامین مالی بین المللی برای افزایش بودجه به آموزش و پشتیبانی از اجرای دستور کار با توجه به نیازها و اولویت های کشور فراخوان می دهیم. ما می دانیم که تحقق همه تعهدات مربوط به کمک های توسعه ای رسمی (ODA) بسیار مشکل است، که شامل تعهدهای بسیاری از کشورهای توسعه یافته برای رسیدن به هدف ۷/۰ درصد از تولید ناخالص ملی (GNP) برای کمک های توسعه ای رسمی به کشورهای در حال توسعه است. مطابق باتعهدات آنها، ما خواستاریم این کشورهای توسعه یافته که هنوز ایفای نقش نکرده اند تلاش خود را به سمت هدف ۷/ ۰ درصد از تولید ناخالص ملی برای کمک های توسعه ای رسمی به کشورهای در حال توسعه بیشتر کنند.

ما همچنین متعهد به افزایش پشتیبانی کشورهای کمتر توسعه یافته هستیم ما بیشتر به اهمیت آزاد شدن تمام منابع بالقوه برای حمایت از حق آموزش آگاهیم سفارش ما بهبود اثربخشی کمک ها از طریق همکاری و هماهنگی بهتر و اولویت بندی تامین مالی و کمک به زیرگروه های غفلت زده و کشورهای کم درآمد است.  ما افزون بر واگذاری به یونسکو به عنوان سازمان تخصصی ملل متحد برای آموزش و ادامه نقش متعهدانه اش برای هماهنگی در دستور کار آموزش سال ۲۰۳۰م به ویژه با انجام پشتیبانی برای حفظ تعهد پایدار سیاسی، تسهیل گفت وگوهای راهبردی، به اشتراک گذاری دانش و هماهنگی های استانداردی، نظارت بر پیشرفت به سوی اهداف آموزش، با گردهم آوری سهامداران جهانی، منطقه ای و ملی برای هدایت اجرای دستور کار و عملکرد به عنوان یک نقطه کانونی برای آموزش درمعماری کلی همکاری اهداف توسعه پایدار. 

ما برای گسترش سامانه نظارت ملی و سامانه ارزیابی جامع برای تولید شواهد همانند (همصدا) برای تدوین رهیافت ها و راهبردها و مدیریت سامانه های آموزش و همچنین برای اطمینان از پاسخگویی به حل و فصل مسائل می پردازیم.  ما افزون بر این از «گردهمايي جهاني آموزش، ٢٠١٥م» شرکت کنندگان و دیگر شرکا برای پشتیبانی از گسترش ظرفیت در جمع آوری داده ها، تجزیه و تحلیل و گزارش در سطح کشورها درخواست همکاری می کنیم. کشورها باید به دنبال بهبود کیفیت، سطح جداسازی و بهنگام بودن گزارش به یونسکو برای آماردهی باشند. ما همچنین خواستاریم گزارش «آموزش براي همه» به عنوان گزارش نظارت جهانی به عنوان یک آموزش جهانی مستقل اختصاصی (GEMR) ادامه یابد که توسط یونسکو میزبانی و منتشر شده است. 

ما به بحث و بررسی عناصر اساسی آموزش در چارچوب کاری ۲۰۳۰م برای اجرا پرداخته و موافقت کرده ایم. با توجه به اجلاس سازمان ملل متحد برای تصویب دستور کار توسعه پس از ۲۰۱۵ (نیویورک، سپتامبر ۲۰۱۵) و از نتایج همایش بین المللی سوم درخصوص تامین بودجه برای توسعه (آدیس آبابا، ژوئیه ۲۰۱۵) نسخه نهایی آن برای تصویب و راه اندازی در جلسه سطح بالاارایه خواهد شد که برای ۳۸ اُمین نشست از کنفرانس عمومی یونسکو در نوامبر سال ۲۰۱۵م سازماندهی می شود. ما به طور کامل به اجرای آن پس از تصویب آن متعهد می شویم، تا با الهام بخشیدن و راهنمایی کشورها و همکاران، دستور کار به دست آمده را تضمین کنیم.  همزمان با ایجاد دستاورهای جُمتین و داکار، بیانیه اینچوان نیز تعهدی تاریخی است که باید توسط همه ما از طریق چشم انداز جدید برای آموزش، با اقدامات جسورانه و نوآورانه، برای رسیدن به هدف بلند پروازانه تا سال ۲۰۳۰م به تغییر و تحول زندگی بپردازیم. 

مترجم: دکتر سید حجت الحق حسینی