پیشگیری از آزار جنسی کودکان

مادر در حالی که کوله پشتی پسر ۱۰ ساله‌اش را روی دوش او می‌اندازد، با نگرانی می‌گوید: «مواظب خودت باش!» و کودک با نگاهی معصوم وارد کوچه می‌شود. تا مدرسه راهی نیست اما پیمودن همین فاصله کوتاه هم گاهی بی خطر نیست. کودکان به دلیل موقعیت سنی، از همه خطراتی که در کمین آن‌هاست، آگاهی ندارند و به همین دلیل از سوی خانواده، قانون و دولت باید مورد حمایت قرار گیرند.

کودکان ضعیف ترند و به همین دلیل در همه جای دنیا کودکان بیشتر از بزرگسالان در معرض آسیب‌های روحی و جسمی و از همه مهم تر در معرض سوء استفاده‌های گوناگون بزرگ ترها قرار دارند.

اگر فکر می‌کنید فرزند پسر شما به دلیل پسر بودن کمتر در معرض آسیب‌های اجتماعی است، اشتباه می‌کنید. البته در کشور ما آمار قابل اتکایی از کودکان آسیب دیده در خانواده و مدرسه و خیابان در دست نیست اما نمی‌توان منکر وجود این پدیده شد.

بهتر است به جای درگیر شدن در بحث آمار و بود و نبود آسیب‌های اجتماعی که محل مناقشه است، نکاتی درباره پیشگیری از آزار جنسی کودکان را یادآوری کنم. اینکه هر روز صبح به کودک خود بگوییم: «مواظب خودت باش!» کافی نیست. ما به عنوان پدر و مادر باید بدانیم دقیقاً چه خطراتی در کمین فرزندان مان است و درباره این خطرات به صورت روشن با بچه‌ها گفت وگو کنیم. برخلاف تصور ما آگاهی کودکان از مخاطرات جنبه بدآموزی ندارد.

درست همان گونه که عبور از عرض خیابان را به کودک خود آموزش می‌دهیم، درباره آسیب‌های اجتماعی مانند عادت به سیگار و اعتیاد به مواد مخدر به فرزند خود آگاهی بدهیم.

اذیت و آزار جنسی کودکان در همه جوامع از پیشرفته تا عقب مانده رایج است. این حرف که چنین مسائلی در خانواده ما بی سابقه است، باعث مصونیت فرزندان ما نمی‌شود. خانواده‌ها معمولابه کودکان خود درباره صحبت کردن با غریبه ترسناک و بچه دزد در کوچه و خیابان هشدار می‌دهند و تاکید می‌کنند که از افراد غریبه خوراکی و هدیه نگیرند و به آدم‌هایی که نمی‌شناسند، اعتماد نکنند. این هشدار بجایی است اما شیوه‌های سوءاستفاده از کودکان اغلب پیچیده تر است.

در برخی جوامع کسانی که دست به سوءاستفاده جنسی از کودکان می‌زنند، به نوعی آشنای کودک محسوب می‌شوند و کودک در برخورد اول به آن‌ها اعتماد می‌کند.

اصل اساسی در پیشگیری از خطر آسیب‌های اجتماعی این است که بتوانید با فرزند خود رابطه عاطفی مناسبی برقرار کنید و کودک بدون ترس از توبیخ و تنبیه با شما صحبت کند و اطمینان داشته باشد که شما در همه حال از او حمایت می‌کنید. به کودکان خود، دختر و پسر، آموزش جنسی بدهید. از آموزش جنسی تصور وحشتناک یا غیراخلاقی در ذهن خود مجسم نکنید!

می‌توان با رعایت حدود اخلاقی و شرعی و متناسب با سن کودک به او آموزش جنسی داد. مثلابرای کودک دبستانی، آموزش جنسی در این حد ضروری است که هیچ کس چه غریبه و چه آشنا حق ندارد قسمت‌هایی از بدن او را لمس کند و به فرزند خود بگویید در صورتی که با این مساله روبه رو شد، فوراً شما را مطلع کند. کودک شما در مدرسه دوستانی دارد. شناخت کافی درباره خانواده آن‌ها به دست آورید چون ممکن است افراد نابابی از خانواده دوست مدرسه یی کودک شما، اعتماد فرزند شما راجلب کرده و به فکر سوء استفاده از او بیفتند.

به فرزند خود تاکید کنید که در مسیر مدرسه دعوت هیچ آشنا یا غریبه یی را برای سوار شدن در خودرو شخصی یا ترک موتور نپذیرد.

اجازه ندهید فرزند شما ساعت‌ها در خانه همسایه بماند یا شب بدون حضور شما در خانه بستگان بخوابد.

کودک شما باید بداند احترام و اعتماد به بزرگ تر را فقط در چارچوب‌های شناخته شده مانند مدرسه و خانواده سلولی خود رعایت کند.

اگر قرار است فرزند شما با دوستان یا از طریق مدرسه به مسافرت و اردو برود، درباره جزییات برنامه از جمله چگونگی اسکان، کیفیت خوابگاه، صلاحیت سرپرستان اردو و... پرسش و تحقیق کنید. مطمئن باشید که بدون اجازه کتبی شما کسی حق ندارد فرزند شما را به اردو ببرد.

به فرزند خود یاد بدهید که در مقابل پیشنهادهای غیرمعمول با قاطعیت نه بگوید.

 شما به عنوان پدر و مادر باید مراقب تغییر رفتار کودک خود باشید و علت این تغییر رفتارها را به فشار درس یا مسائل خیالی دیگر تقلیل ندهید.

اگر کودک شما ناگهان پرخاشگر و عصبی شده، اگر فرزند شما مدتی است گوشه گیر شده و حواسش پرت و غرق در تخیل است، اگر در چهره او آثار شرم و گناه می‌بینید و هر بار نگاهش را از شما می‌دزدد، اگر یکباره دچار افت تحصیلی شده یا خواب و اشتهایش ناگهان مختل شده است... ممکن است مورد آزار قرار گرفته باشد.

البته این فقط یک احتمال است اما باید آن را جدی بگیرید. به مدرسه فرزند خود مرتباً سر بزنید. با معاون و مشاور مدرسه و معلمان او صحبت کنید و درباره نقاط ضعف و قوت رفتار و شخصیت معلم یا معلمان با فرزند خود بحث کنید. فراموش نکنیم که فرزندمان نیاز به مراقبت آگاهانه ما دارد. این یک مسوولیت اخلاقی، شرعی و انسانی است.

آموزک در رابطه با این موضوع، مقاله‌های زیر را پیشنهاد می‌دهد:

چگونه سوءاستفاده‌ی جنسی را در کودکان و نوجوانان تشخیص دهیم؟

آموزش خودمراقبتی به کودکان و نوجوانان برای جلوگیری از سوءاستفاده‌ی جنسی

با کودک آسیب‌دیده از سوءاستفاده‌ی جنسی چگونه رفتار کنیم؟