ظهور روزهای آفتابی در دســت مادران خلاق

نویسنده: سهیلانوری

تندیس وجودی افراد در سنین کودکی شکل اصلی خود را پیدا می‌کند از این رو هرچه در این دوران ظرافت‌های رفتاری و عملی بیشتر مورد توجه مادران قرار گیرد می‌توانیم شاهد بالندگی کودکان و نوجوانان در سال‌های آتی باشیم. در مرحله کودکی و نوجوانی ریزفاکتورهای شماری وجود دارد که رعایت آن‌ها افقی روشن را مقابل جوانان آینده قرار خواهد داد.

 پژواک‌های آینده ساز

 یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی که در آینده فرزندان نقش مهمی را ایفا می‌کند خلاقیت و قدرت تفکر است که هرچه بیشتر تقویت شده و مورد توجه قرار گیرد پژواک‌های مثبتی را به آینده آن‌ها ارسال می‌کند. مادران با تلاشی که در مسیر رشد و بالندگی فرزندان به خرج می‌دهند، بیش‌ترین تایید را بر جای خواهند گذاشت بنابر این هرچه در راه رشد خلاقیتشان نقش آفرین باشند، زندگی زیباتری را به آن‌ها هدیه کرده‌اند به همین دلیل است که خلاقیت یکی از مهارت‌های زندگی معرفی شده است. این نظریه براساس تقسیم بندی سازمان بهداشت جهانی ارائه شده است به این معنا که بهترین راه برای رسیدن افراد به مقاصد خود، به کارگیری خلاقیت و تفکر خلاق است که قابل انتخاب، آموزش، یادگیری و پیشرفت است. مریم رامشت روان شناس بالینی و مدرس دانشگاه در این مورد به نکته ظریفی اشاره می‌کند و می‌گوید: از طریق بازی در دوران کودکی می‌توان بر میزان این مهارت افزود، خلاقیت با بازی افزایش پیدا می‌کند و بر نوع تصمیم گیری اثر مثبت برجای خواهد گذاشت. درواقع از دیدگاه وی هرچه بازی ذهن کودک را بیشتر درگیر کند توانمندی‌های او را افزایش داده و قطعاً در بزرگسالی، تفکر خلاقی را برایش به ارمغان خواهد آورد. باید دانست تفکر خلاق از دوران کودکی و درست زمانی که کودک شروع به بازی می‌کند در او شکل می‌گیرد و به مرور تقویت خواهد شد. 

به چالش کشیدن ذهن

 برخی از مادران، برای فرزندانشان بازی‌هایی را در نظر می‌گیرند که بیشتر جنبه سرگرمی دارند درحالی که بایستی بازی‌هایی را انتخاب کنند که ذهن کودک را به چالش بکشد و توانایی حل مساله را در او تقویت کند. از طرفی گاهی اوقات آنقدر فرزندشان را کنترل می‌کنند که آزادی عمل و قدرت تفکر را از او می‌گیرند. این روان شناس معتقد است: باید این اجازه را به کودکان داد که خودشان فکر کنند و از آزادی تفکر برخوردار باشند، علاوه بر این مسئولیت برخی کارها و رفتارها را برعهده شان قرار داد و در صورت ناکام بودن در نتیجه مسئولیت پذیری مورد تنبیه و نکوهش قرار نگیرند چرا که به طور قطع آنچه که مانع تفکر خلاق می‌شود، توهین، تنبیه و تحقیر است. در این صورت رشد فکر از کودک یا نوجوان گرفته می‌شود.

ردپای خلاقیت

حتی در انجام تکالیف درسی کودکان و نوجوانان نیز بایستی ردپای خلاقیت وجود داشته باشد. در واقع اگر دانش آموزان برای انجام تکالیف درسی‌شان هیجانی نداشته باشند و انجام تکالیف، جنبه تکراری به خود بگیرد، اثرات منفی به دنبال خواهد داشت. در حقیقت دانش آموزان نباید تکلیف مدار باشند بلکه تفکرمداری بهترین شیوه رفتاری برای آن‌ها محسوب می‌شود. زیرا به این ترتیب برای انجام وظایف محوله‌شان فکر می‌کنند و در نهایت نیز نتیجه آن را خواهند دید اما در غیر این صورت قدرت تفکرشان ضعیف خواهد شد. استقلال عمل کودکان و نوجوانان را به سمت تفکر خلاق هدایت می‌کند بنابراین حتی بایستی در انجام تکالیفشان نیز به پرورش ذهن آن‌ها دقت شود.

 هر چه کودکان بزرگتر می‌شوند و پا به مرحله نوجوانی می‌گذارند، نوع فکر و عقایدشان نیز تغییر می‌کند و برنامه‌های متفاوتی برای خود خواهند داشت. به گفته مریم رامشت اگر هدف پرورش و رشد خلاقیت نوجوان باشد بایستی کم کم مسئولیت و برنامه ریزی در مورد مسائل او را به خودش سپرد. حتی در مورد اوقات فراغت نحوه درس خواندن و تنظیم برنامه‌هایشان نیز بایستی برنامه ریزی‌های خاص خود را ترتیب دهند. ولی با توجه به قرار داشتن در تابستان و آغاز دوره اوقات فراغت نوجوانان بر این عقیده است که آرام آرام باید شرایط لازم برای برنامه ریزی امور نوجوانان توسط خودشان فراهم شود تا به این ترتیب آن‌ها مسئولیت پذیری را بیاموزند و در مقابل در صورت ناکام ماندن از نتیجه مثبت، پذیرای آن باشند و از زیر بار مسئولیت‌های مربوطه شانه خالی نکنند. تمام این‌ها مستلزم راهنمایی، آگاهی و اطلاعات مادران است تا آزادی عمل و مسئولیت پذیری را در وجود نوجوانان نهادینه کنند و از هرگونه هراس و اضطراب رهایی پیدا کنند. گاهی اوقات برخی مادران در مورد نتیجه مطلوب یا غیرمطلوب که در انتظار فرزندشان است نیز تصمیم گیری می‌کنند در حالی که این رفتاری کاملاً اشتباه است و در صورت پیشامد نتیجه نامطلوب باید به فرزندشان بگویند به نظرت بهتر است چه کاری انجام دهی تا دیگر با نتیجه نادرست روبه رو نشوی. مادران باید توجه داشته باشند نارضایتی محض نتیجه بخش نخواهد بود و تنبیه دائم بی فایده است در حالی که استفاده از جمله «راهكارهاي ديگري هم وجود دارد كه باعث مي شود ديگر نتيجه نامطلوب تكرار نشود» بسیار کمک کننده و موثر است. البته در این بین نمی‌توان نقش آموزش و پرورش، رسانه‌های گروهی و متولیان روانشناسی اجتماعی را نادیده گرفت چرا که این مراکز و سازمان‌ها در آگاه سازی مادران برای به کارگیری بهترین و درست‌ترین روش تربیتی نقش سازنده و تاثیرگذاری خواهند داشت و این توانایی را دارند که تمام موازین را از حالت تئوری به شکل کاربردی درآورند تا از این طریق، شاهد رشد، شکوفایی و بالندگی هر چه بیشتر دانش آموزان این مرز و بوم باشیم.