فواید بازی کردن برای کودکان چیست؟

بازی پیشه بچه‌هاست. دکتر لیندا آکردولو استاد روان‌شناسی دانشگاه کالیفرنیا و نویسنده کتاب ذهن و نشانه‌های رشد کودک (Baby mind و Baby signs) می‌گوید: بازی پیشه بچه‌هاست و به آن‌ها اجازه می‌دهد که آزادانه به تجربه دنیای پیرامونشان و دنیای احساسات درونشان بپردازند.

فواید بازی کردن در رشد کودکان را نمی توان نادیده گرفت. بازی‌های پر تحرک کودک خود را محدود نکنید، با این کار نه تنها جلوی رشد فکری او را می‌گیرید، رشد جسمی او را هم مختل می‌کنید.

فواید بازی کردن برای کودک شما:

• بازی کردن قوه تخیل او را پی ریزی می‌کند.
• بازی مهارت‌های اجتماعی او را ارتقا می‌بخشد.
• بازی رشد جسمانی او را افزایش می‌دهد.
• بازی به کودک کمک می‌کند تا هیجان خود را تخلیه کند.

بازی پیشه بچه‌هاست.

دکتر لیندا آکردولو استاد روان‌شناسی دانشگاه کالیفرنیا و نویسنده کتاب ذهن و نشانه‌های رشد کودک (Baby mind و Baby signs) می‌گوید: بازی پیشه بچه‌هاست و به آن‌ها اجازه می‌دهد که آزادانه به تجربه دنیای پیرامونشان و دنیای احساسات درونشان بپردازند. شاید بازی به نظر شما یک فعالیت صرفاً کودکانه بیاید اما در واقع چیزی بیش از این‌هاست – حل مشکلات، تقویت مهارت، غلبه بر چالش‌های فیزیکی و روانی – و فرا‌تر از چیزی است که به نظر می‌رسد. در زیر برخی از چیز‌هایی که کودکتان با بازی تجربه کرده و می‌آموزد به همراه شیوه‌هایی برای افزایش فواید بازی کردن آمده است.

بازی قوه تخیل او را تقویت می‌کند

بازی‌های تخیلی یا وانمودی یکی از شالوده‌های دنیای کودک است. کودک حدوداً در ۲ سالگی این رفتار را از خود بروز می‌دهد. تقریباً هر چیزی از جمله اشیاء روزمره می‌تواند قوه تخیل او را برانگیزد. زیرا او از این اشیاء به عنوان نماد استفاده می‌کند. او یاد می‌گیرد که یک چیز می‌تواند نماد چیزهای دیگری باشد. او با استفاده از توانایی جدیدش یعنی وانمود کردن می‌تواند از یک تکه چوب به عنوان قایق و از قابلمه و... به عنوان طبل استفاده کند.

کودک در دنیای تخیلی‌اش فقط اشیاء روزمره را به چیز‌های دیگر تبدیل نمی‌کند، بلکه در بازی‌هایش نقش‌هایی را نیز به خود نسبت می‌دهد. او خیلی راحت از یک ابر قهرمان به پدر، پلیس و... تبدیل می‌شود. او با تجربه و آزمایش شغل‌ها و هویت‌های گوناگون به کشف سناریو‌ها و نتایج مختلفی می‌پردازد.

پتی ویپفلر موسس و مدیر موسسه راهنمایی والدین (Parents Leadership) در کالیفرنیا (سازمان غیر انتفاعی که به والدین و پرستاران کودک در توسعه مهارت‌های گوش دادن، پرورش کودک و مهارت‌های مدیریتی کمک می‌کند) می‌گوید: گاهی اوقات داستان‌هایی که کودکان نمایش می‌دهند، بازتاب مسائلی است که سعی بر درک آن‌ها دارند. برای مثال اگر صاحب خواهر یا برادر جدیدی شده‌اند، ممکن است به تقلید از تعامل شما با خواهر یا برادر کوچک‌ترش او نیز مواظبت از کودک را وارد بازی‌اش کند.

بازی‌های تخیلی در حین اجرای نمایش ماجراهای روزانه به کودکتان حس تسلط می‌دهد و از این طریق قوانین رفتار اجتماعی را تمرین می‌کند.

چگونه او را به انجام بازی‌های تخیلی تشویق کنید:

جعبه‌ای از اشیاء روزانه که کودکتان بتواند در حین بازی‌های تخیلی از آن استفاده کند، تهیه کنید. مدل کودکانه اشیاء بزرگسالان مانند تلفن اسباب بازی و ظرف‌های پلاستیکی، انجام بازی نمایشی را برایش راحت می‌کند و اشیائی که دارای قابلیت استفاده نامحدودی هستند مانند بلوک‌های رنگی قوه، تخیل او را با این امکانات نامحدود گسترش می‌دهند.

بازی مهارت‌های اجتماعی را تقویت می‌کند

قطعا یکی دیگر از فواید بازی کردن افزایش مهارت اجتماعی کودک است.

کودکان نوپا در کنار هم بدون ارتباط واضحی بازی می‌کنند (به این نوع بازی، بازی موازی می‌گویند). در طول دوران خردسالی (۳ تا ۴ سالگی) آن‌ها از طریق خلق داستان‌های پیچیده با هم شروع به تعامل می‌کنند. در این حین یاد می‌گیرند که با هم گفتگو کنند، همکاری کنند و چیزی را با هم سهیم شوند (برخی از کودکان تا سن ۴ تا ۶ سالگی نیز مهارت سهیم شدن (قسمت کردن چیزی) را کسب نمی‌کنند). وقتی بچه‌ها با اینکه چه کسی پدر شود یا چه کسی آن پیراهن بنفش را بپوشد مخالفت می‌کنند، در واقع دارند یک مهارت اجتماعی مهمی را در خود پرورش می‌دهند.

چگونه می‌توانید بازی‌های اجتماعی کودک خود را بیشتر کنید:

همین که کودکتان وارد مدرسه آمادگی می‌شود، هم بازی‌هایی در آنجا می‌یابد. اما او برای توسعه این روابط در بیرون از مدرسه نیاز به کمک شما دارد. ساده‌ترین راه تقویت دوستی‌های جدید این است که زمانی را برای بازی با هم قرار بگذارند یا یک گروه بازی برایشان تشکیل دهید. با معرفی بازی یا فعالیت‌ها برقراری رابطه را شروع کنید و بدون اینکه متوجه شوند رفتار و پیشرفت‌های آن‌ها را نظاره کنید. بعد از بازی متوجه خواهید شد که کودکتان در حال کسب چه مهارت اجتماعی است (برای مثال تقسیم کردن، همکاری، کمک) و در چه زمینه‌ای نیاز به کمک دارد. شاید با درک هرچه بیشتر فواید بازی کردن بتوانیم بهره بیشتری از سبک بازی و فعالیت های بچه ها در آموزش کودک ببریم.

بازی رشد جسمانی او را افزایش می‌دهد

یکی دیگر از فواید بازی کردن برای کودکان رشد جسمانی است. انواع مختلف بازی جسمانی به ایجاد مهارت‌های مختلف کمک می‌کند: برای مثال لی لی کردن تعادل ایجاد می‌کند؛ بالا رفتن از می‌له‌های میمونی (monkey bar) استقامت او را بالا می‌برد. فعالیت‌های ورزشی شامل ایجاد مهارت هماهنگی می‌شوند. نخست مهارت‌های حرکتی اصلی مانند دویدن، پرت کردن و رکاب زدن افزایش می‌یابند، اما مهارت‌های حرکتی ظریف دیر‌تر شکل می‌گیرند. کودک ۳ ساله‌ای که با دقت بلوک خانه سازی را روی هم می‌چیند و برج درست می‌کند، نه تنها درباره جاذبه زمین و تعادل چیزی می‌آموزد، بلکه مهارت هماهنگی دست و چشم او نیز افزایش می‌یابد. مهارتی که کودک در طول بازی کسب می‌کند، به زندگی روزانه او انتقال می‌یابد: کودک ۳ ساله بعد از کمی تمرین قادر خواهد شد که خودش لباس بپوشد و غذا بخورد و این مهارت‌ها به او احساس استقلال می‌دهد.

بازی جسمانی فایده غیر جسمانی هم دارد: به او در کاهش استرس و کج خلقی کمک می‌کند. در صورتی که کودک به اندازه کافی بازی پرتحرک نداشته باشد، ممکن است بد خلق و عصبی شود (صرف نظر از احتمال چاقی).

چگونه می‌توانید او را به بازی جسمانی تشویق کنید:

بهترین راه برای اینکه او را به حرکت وادارید این است که الگوی خوبی برایش شوید. این کار از خانه از طریق انجام فعالیت‌های جسمانی و پر تحرک و نه نشسته و بی‌حرکت (مانند تماشای تلویزیون) شروع می‌شود. در خانه قایم موشک بازی کنید و یا یک موسیقی مخصوص رقص بگذارید. در بیرون از خانه، در جعبه شنی یک قلعه درست کنید، توپ فوتبال را به هم پاس بدهید، دوچرخه (یا سه چرخه) سواری کنید.

بازی به کودک کمک می‌کند تا هیجانش را تخلیه کند

کودکان خیلی قبل‌تر از آنکه بتوانند احساساتشان را در قالب کلمات بیان کنند، آن را از طریق بازی جسمانی، قصه گویی، هنر و سایر فعالیت‌ها بیان می‌کنند. وقتی کودک تجربه‌های آزاردهنده‌ای دارد و یا تجربه‌هایی که درک آن‌ها برایش سخت است، از طریق بازی این تجارب را پی در پی مرور می‌کند. برای مثال، اگر فردی او را هل داده باشد یا چیزی را در مدرسه از دست او قاپ زده باشند، شاید در آن لحظه درک نکند که چه اتفاقی افتاده است. اگر روز بعد که با او بازی می‌کنید، با خشونت شما را هل داد، احتمالاً می‌خواهد جواب چیزی را که روز قبل تجربه کرده بود، بیابد.

چگونه می‌توانید به او کمک کنید تا هنگام بازی هیجانش را تخلیه کند:

در طول بازی کودکتان رفتارهای کوچکی از خود بروز می‌دهد که درآن زمینه نیاز به راهنمایی داشته یا آن را درک نمی‌کند. می‌توانید با مهربانی به او پاسخ دهید و پاسخ درست را در قالب ادا و اطوار به او بدهید. سعی کنید او را بخندانید تا این فشار را از او بکاهید و با دقت و رعایت نکات ظریف بیشتر از فواید بازی کردن بهره ببرید.

نقش شما هنگام بازی با کودک

ویپفلر می‌گوید: «خوب است به کودکتان اجازه بدهید که بازی را هدایت کند.» به کودکتان در چارچوب ایمنی و محدودیت‌های زمانی اجازه بدهید تعیین کند که چه کار کنید و چگونه آن را انجام دهید. با این کار او فرصتی برای آزمون قضاوت‌هایش می‌یابد و به او کمک می‌کند که به شما نشان دهد به چه چیزی علاقه دارد. به او ملحق شوید و با او بازی کنید، اما فقط وقتی که از شما دعوت به بازی کرد. وقتی به شما اجازه می‌دهد که وارد دنیای تخیلی‌اش شوید کنترل کامل بازی را به او بدهید. در زندگی واقعی شاید این مسئولیت با شما باشد، اما دنیای بازی متعلق به اوست. با توجه کردن به کودکتان هنگام بازی، اعتماد به نفس را در او ایجاد می‌کنید. برای مثال، وقتی همراه با او تخیل و وانمود می‌کنید، به او نشان می‌دهید که دنیای تخیلی‌اش را قبول دارید و اینکه چیزی که او به آن علاقه دارد، برای شما جالب است  اهمیت دارد.

می توانید مقاله روانشناسی بازی را نیز برای کسب اطلاعات بیشتر راجع به فواید بازی کردن برای کودک مطالعه نمایید.