پرورش سبزیجات با سبزی‌های خوراکی در آشپزخانه
دانشمندان جوان در این پروژه‌ی علمی خوراکی که فعالیّت باغبانی آن درون خانه انجام می‌شود، از فراورده‌ها (در واقع سبزیجات) کارشان می‌توانند لذّت ببرند!
اگر دانه گیاه در باغچه کاشته شود، مدّت زیادی طول می‌کشد تا جوانه بزند و رشد کند، ولی کودکان با انجام دادن این پروژه، از نزدیک رشد و پرورش گیاه را به کمک دورریزها در مدت چند روز می‌توانند ببینند.
چیزهایی که لازم دارید:
- پیازچه (هویج، کاهو، کرفس، پیاز، سیر، یا سیب‌زمینی را نیز می‌توانید آزمایش کنید.)؛
- ظرف درجه‌دار (بِشِر) یا لیوان شیشه‌ای؛
- چاقو و تخته آشپزخانه؛
- فرد بزرگ‌سالی که با شما همکاری کند.
توجه: این راهنما برای پرورش پیازچه در خانه است، ولی نکته‌هایی درباره‌ی پرورش دیگر سبزی‌ها را نیز دربرمی‌گیرد.
توجه داشته باشید که با سبز شدن تَهِ هویج، یک هویج کامل دیگر از آن رشد نمی‌کند. ولی سبزی‌های خوراکی و کمی تلخ‌مزه از آن می‌روید. اگر آن‌ها را نمی‌خواهید بخورید، درون یک گلدان بکارید و مانند یک گیاه تزیینی در خانه نگه‌داری کنید. سیر نیز همین‌طور است. دیدن رویش جوانه‌های سیب‌زمینی نیز هیجان‌انگیز است، ولی مدّت و گام‌های بیشتری نیاز است تا فراورده سیب‌زمینی به‌دست آورید.
آن‌چه باید انجام دهید:
۱. از فرد بزرگ‌سال بخواهید دو و نیم سانتی‌متر از سر پیازچه‌ها را با چاقو بُرش بزند. سر پیازچه را که ریشه از آن روییده است، نگه‌دارید و بقیه‌ی را کنار بگذارید. برای رویش هویج، هویج‌هایی را انتخاب کنید که سر آن‌ها اندکی سبز شده باشد. برای رویش کاهو و کرفس نیز، پنج سانتی‌متر از مغز آن‌ها را نگه دارید.
۲. برش‌های پیازچه را درون لیوانی معمولی بگذارید و به‌اندازه‌ای آب در آن بریزید که ریشه‌ها کامل در آب باشد. بخش انتهایی بطری‌های پلاستیکی را نیز می‌توانید برش بزنید و مانند ظرف به‌کار ببرید. برای پرورش دیگر سبزی‌ها، آب را به اندازه‌ای در ظرف بریزید که یک سوم ارتفاع بخش جدا شده از گیاه، درون آب باشد.
۳. ظرف را در جایی نورگیر مانند تاقچه‌ی پشت پنجره بگذارید.
۴. هر روز آب درون ظرف را عوض کنید و به اندازه‌ی نصف ارتفاع پیازچه‌ها در آن آب بریزید. پس از یک یا دو روز جوانه‌های سبزرنگ پیازچه‌ها را می‌بینید. پس از پنج روز، بخش سبزرنگ پیازچه‌ها به اندازه‌ای رشد می‌کند که آن‌ها را بتوانید بخورید. ته هویج و مغز کاهو و کرفس مدّت بیشتری برای رشد نیاز دارند. صبور باشید.
۵. مغز کاهو و ته هویج به‌خوبی در خاک رشد می‌کنند. پس از رشد و سبز شدن جوانه‌ها، آن‌ها را در خاک گلدان یا باغچه می‌توانید بکارید. آن‌ها را در خاک بگذارید و تا جایی رُستَن جوانه‌ها، روی‌شان را با خاک بپوشانید. به آن‌ها خوب آب بدهید و در برابر نور خورشید بگذارید. پس از مدتّی سبزیجات شما آماده برداشت هستند. (به نکته‌ای که در آغاز نوشته درباره‌ی رشد هویج آمده است، توجه کنید.)
چه رخ داده است؟
چگونه یک گیاه پس از برداشت، دوباره رشد می‌کند؟ گیاهان پدیده‌های زنده و شگفت‌انگیزی هستند. آن‌ها حتی هنگامی که از خاک بیرون آورده می‌شوند یا از بخش اصلی گیاه جدا می‌شوند، ریشه می‌دهند، جوانه می‌زنند یا برگ‌دار می‌شوند.
گیاهان برای رشد به چه چیزهایی نیاز دارند؟ آن‌ها برای رشد ریشه‌ها یا جوانه زدن، به آب و نور خورشید نیاز دارند. رشد آن‌ها در آب آغاز می‌شود، ولی پس از مدّتی ریشه آن‌ها درون خاک باید گذاشته شود تا مواد غذایی را که برای ادامه رشد نیاز دارند، دریافت کنند.
پیازچه‌ها به‌آسانی در آب رشد می‌کنند. آن‌ها ریشه دارند و از این رو آب را به‌سرعت جذب می‌کنند تا به آن‌ها کمک کند تا رشد کنند. هویج ریشه گیاه است. با آن که با گذاشتن ته هویج در آب، هویج کامل دیگری به‌دست نمی‌آید، ولی پس از چند روز جوانه‌های سبزرنگ از آن می‌روید.
شاید جوانه‌های کوچک بیرون آمده از سر پیاز یا حبه‌های سیر را دیده باشید. گاهی اگر سبزیجات پس از برداشت، مصرف نشوند، جوانه می‌زنند. سیب‌زمینی و سیب‌زمینی شیرین نیز چنین هستند.
درس علوم
پس از انجام دادن این پروژه، این پرسش‌ها و نکته‌ها را همراه کودکان می‌توانید بازنگری کنید:
هنگامی که دانه‌ای را در خاک می‌کاریم و منتظر بیرون آمدن جوانه‌های آن از درون خاک هستیم، زیر خاک چه رخ می‌دهد؟ ریشه‌ها درون خاک رشد می‌کنند. ریشهی برخی از گیاهان مانند هویج و تربچه بزرگ می‌شوند و به سبزی‌های خوردنی تبدیل می‌شوند. آیا نمونه‌های دیگری از چنین سبزی‌های خوراکی می‌توانید نام ببرید؟
برخی دیگر از گیاهان، ساقه‌های بلند و برگ‌های ریز و ریشهی سطحی و نازک دارند. نام گونه‌ای از گیاه که ساقه‌اش را (خام یا پخته) می‌خوریم و برگ آن را به‌عنوان چاشنی به سوپ یا تزئیین به سالاد می‌افزاییم، چیست؟ (پاسخ: کرفس)
کلم دکمه‌ای
کدام‌یک از سبزی‌های خوراکی، برگ گیاه هستند؟ کاهو، اسفناج، کلم دکمه‌ای و کلم نمونه‌هایی از این گونه سبزیجات هستند.
همچنین، گاهی گل یا دانه‌ی گیاه را می‌خوریم! کلم بروکلی و گل‌کلم، بخش گل و لوبیا و ذرت دانه‌های گیاه هستند.
دیگر تصاویر
مترجم
لینک کوتاه