تأثیر تلویزیون بر سلامت کودکان

این روزها و در ایام تعطیلات، فرصت تماشای تلویزیون برای بچه‌ها به حداکثر می‌رسد. کودکان و نوجوانان این دوره ترجیح می‌دهند بیشتر ساعات روزهای گرم و طولانی تابستان را جلوی تلویزیون بگذرانند. چه مشغول بازی‌های ویدئویی باشند و چه مشغول تماشای برنامه‌ای خاص. بارها و بارها شما در مورد اثرات منفی تلویزیون شنیده‌اید؛ اما به واقع، همه چیز در ارتباط با تلویزیون منفی نیست و این وسیله جنبه‌های مثبت هم دارد. این ماییم که باید در استفاده از آن دقت کنیم. تلویزیون می‌تواند سرگرم کننده و آموزش دهنده هم باشد، دنیای جدیدی را به کودکان نشان دهد و فرصتی باشد برای سفر به نقاط مختلف دنیا تا آنها در مورد فرهنگ و آداب و رسوم مختلف سایر نقاط دنیا نیز اطلاعاتی کسب کنند.

همچنین با تماشای برنامه‌های تلویزیونی بچه‌ها در معرض ایده‌هایی قرار می‌گیرند که هرگز در محیط خانواده و دوستان، با آنها برخورد نمی‌کنند. اما عکس این مطلب نیز درست است: بچه‌ها می‌توانند از تلویزیون مطالبی یاد بگیرند که پدر و مادر نمی‌پسندند و نمی‌خواهند آنها را بدانند. پس این نکته واقعی است که تلویزیون می‌تواند سلامت کودکان، رفتار و زندگی خانوادگی را تحت تأثیر قرار دهد. اینجاست که اهمیت و نقش والدین (مانند هر مورد دیگری که در خانواده روی می‌دهد) مشخص می‌شود. این پدر و مادر هستند که باید نوع برنامه‌ها و زمان مشاهده آن را برای همه اعضای خانواده تعیین کنند.

در میان حدود ۳ / ۲ خانوارها، تلویزیون معمولاطی صرف وعده‌های غذایی روشن است و ۵۱ درصد خانواده‌ها، بیشتر اوقات تلویزیون را روشن نگه می‌دارند. امروزه تلویزیون نقش مهمی در تربیت کودک امروزی دارد و بخش مهمی از زندگی او شده است. حالادیگر تماشای تلویزیون جایگزین سایر فعالیت‌های کودکان و نوجوانان شده است، فعالیت‌هایی مانند بازی با دوستان، ورزش، استفاده از هوای آزاد، مطالعه، انجام بازی‌های خلاقانه، انجام تکالیف مدرسه و کارهای دیگر روزانه.

از دیگر آثار منفی تماشای بی حد و مرز تلویزیون، کم شدن روابط اجتماعی کودکان است. کودکانی که زمان زیادی را صرف تماشای تلویزیون می‌کنند (در کنار والدین و خانواده یا بدون حضور آنها) زمان کمتری را با دیگر هم سن و سال‌های خود می‌گذرانند. تماشای بیش از حد تلویزیون می‌تواند منجر به گرفتن نمرات ضعیف در مدرسه، بی خوابی، مشکلات رفتاری، چاقی و رفتارهای مخاطره آمیز نیز بشود. در ضمن بچه‌ها در برنامه‌های تلویزیونی، شخصیت‌هایی را در حین سیگار کشیدن و سایر رفتارهای مخاطره آمیز می‌بینند که به یقین تأثیر خوبی بر آنها نخواهد داشت.
   
تأثیر تلویزیون بر رشد کودک

هنوز ایده روشنی از این که چگونه تلویزیون ممکن است بر مغز و رشد آن در کودکان تأثیر بگذارد وجود ندارد و کارشناسان نظرات متفاوتی ارائه کرده‌اند. اما آنچه مسلم است این که تلویزیون جایگزین مطالعه و کتاب خواندن کودکان می‌شود. مطالعه بیش از تماشای تلویزیون فکر را درگیر می‌کند و خواندن و مطالعه سبب رشد سالم مغز می‌شود.
    

تلویزیون و رفتارهای خشونت آمیز

در مطالعه‌ای ۱۵ ساله که توسط محققان دانشگاه میشیگان صورت گرفت مشخص شد که میان تماشای خشونت و پرخاشگری در دوران کودکی و رفتارهای خشونت آمیز در بزرگسالی ارتباط وجود دارد. مطالعه‌ای دیگر که ۱۷ سال به طول انجامید، نشان داد پسران نوجوانی که در روز بیشتر تلویزیون تماشا می‌کردند به نسبت کسانی که کمتر تلویزیون می‌دیدند، احتمال بیشتری برای ارتکاب به اعمال خشونت آمیز دارند.
    
تلویزیون و ترس بچه‌ها

دیدن خواب‌های بد، احساس اضطراب، ترس از تنها بودن و کناره گیری از جمع دوستان از جمله علائم و نشانه‌های وحشت یا ناراحت بودن کودکان است. مطالعات نشان داده‌اند این نوع ترس‌ها بیشتر از طریق فیلم‌ها به بچه‌ها منتقل می‌شود و ترس ناشی از تلویزیون می‌تواند باعث مشکلات خواب در کودکان شود. موجودات ترسناکی مانند هیولایا چیزهای عجیب و غریب بخصوص کودکان ۲ تا ۷ ساله را می‌ترساند. محققان معتقدند اگر به بچه‌ها بگویید که این تصاویر واقعی نیستند نیز کمکی به آنها نکرده‌اید، زیرا بچه‌های زیر ۸ سال نمی‌توانند تفاوت میان واقعیت و خیالپردازی را درک کنند.
    
تلویزیون و سلامت

تلویزیون بر سلامت کودکان نیز تأثیر جدی دارد. قبل از هر چیز، بچه‌ها اطلاعات زیادی در مورد سلامت از تلویزیون کسب می‌کنند؛ البته بیشتر از راه تبلیغات. تبلیغات نیز به طور کلی اطلاعاتی واقعی یا متعادل در مورد زندگی سالم و انتخاب مواد غذایی در اختیار آن‌ها نمی‌گذارد. اکثریت کودکانی که به تماشای تلویزیون می‌نشینند آنچه که تبلیغات می گویند را باور دارند.

مشکل دوم این است که تماشای بیش از حد تلویزیون می‌تواند منجر به چاقی و اضافه وزن شود. بچه‌هایی که در زمان‌های طولانی به تماشای تلویزیون می‌نشینند، بیشتر احتمال دارد که فعالیت بدنی کمی داشته و هنگام تماشای تلویزیون از تنقلات استفاده کنند. در ضمن بسیاری از تبلیغات تلویزیونی، خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های ناسالم را تبلیغ می‌کنند. متخصصان و کارشناسان از دیر باز ارتباطی میان تماشای بیش از حد تلویزیون و چاقی یافته‌اند. در نهایت، تلویزیون می‌تواند رفتارهای مخاطره آمیز را تشویق کند و از این طریق بر سلامت کودکان در سنین مختلف اثر بگذارد.
    
عادات مثبت هنگام استفاده از تلویزیون

نمی‌توان به بچه‌ها گفت که تلویزیون نگاه نکنید؛ اما می‌توان این چنین عمل کرد.

•  تا حد امکان، همراه با کودک خود برنامه‌ها را تماشا کنید تا اگر برنامه خشنی دیدید، بتوانید با او در مورد آنچه اتفاق افتاده صحبت کنید. اگر کودک شما از طرف همسالانش تحت فشار است تا برنامه‌های خشن را تماشا کند، برای کاهش فشار از والدین آنها کمک بگیرید تا قوانینی یکسان در خانواده‌ها وضع شود.
•  ساعات تماشای تلویزیون را محدود کنید. برای تشویق کودکان به انجام کاری دیگر، در اتاقشان تعدادی کتاب، مجلات مخصوص بچه‌ها، جورچین‌ها و ... بگذارید.
• تلویزیون را خارج از اتاق خواب کودک قرار دهید.
• هنگام صرف غذا تلویزیون را خاموش کنید.
• به کودکان اجازه ندهید هنگام انجام تکالیف مدرسه تلویزیون تماشا کنند.
•  تلویزیون را به صورت امتیازی برای فرزندتان قرار دهید نه یک حق؛ همچنین قوانین خانوادگی برای تماشای آن وضع کنید.
• مدلی مثبت برای کودکان باشید.
•  برنامه‌هایی که کودکان می‌بینند را بررسی کنید.
•  در صورت نیاز با یک متخصص یا مشاور مشورت کنید.

مترجم: نیلوفر اسعدی بیگی
برگرفته از: med.umich.edu