فرارهای كودكانه یا كشف استقلال!

کودک نوپایتان را از ماشین روی زمین پیاده رو می‌گذارید و رویتان را یک لحظه بر می‌گردانید تا کالسکه‌اش را از داخل ماشین بردارید که می‌بینید مانند جت می‌دود و از شما دور می‌شود. شما با او چه می‌کنید؟ او را دعوا می‌کنید، سرش داد می‌زنید و یا می‌خندید و با او دنبال بازی می‌کنید؟ شما فکر می‌کنید با این کودک باید چگونه برخورد کرد؟

البته شما بالاخره می‌توانید دنبالش بدوید و او را بگیرید اما نکته روشن این است که او امروز تمایلی به نشستن در کالسکه ندارد و دلش می‌خواهد خودش روی پاهای خودش بدود و راه برود. این تمایل کودک را نباید نادیده گرفت. مطمئن باشید کودک نمی‌دود تا بچه بدی باشد و شما را نگران کند! او فقط احساس تازه‌ای را در درونش کشف کرده و آن میل به استقلال است. این حس او با توانایی راه رفتن و دویدن که تا چند ماه پیش قدرتش را نداشت مخلوط شده و نتیجه‌اش می‌شود همان فراری که شما می‌بینید.

چه باید کرد؟

یادتان نرود که کودکان نوپا عاشق آزاد بودن و دویدن در محیط‌های باز هستند و شما می‌توانید این احساس آن‌ها را درک کرده و تا جایی که بتوانید کنترلشان کنید به آن‌ها اجازه دویدن بدهید. هر چقدر هم که به کودکان در این سن و سال هشدار بدهید و خطرها را گوشزد کنید، نمی‌توانید مطمئن باشید که همیشه محتاط هستند. بنابراین بهتر است خود شما مسئولیت سلامت و حفظ آن‌ها را از خطر به عهده بگیرید. یعنی لازم است بیش از حد مراقب آن‌ها باشید و تلاش کنید تا محیطی امن برای کودکتان فراهم کنید. در کنار فراهم کردن چنین محیطی لازم است به نکته‌های دیگری هم دقت کنید:

۱. نزدیک او بمانید

 اگر شما کودکتان را در فضای باز و امنی آزاد گذاشته‌اید بهتر است طوری که هم شما او را ببینید و هم او بتواند شما را ببیند و صدایتان کند در دسترسش باشید. می‌توانید به او اجازه دهید که حتی جلوتر از شما بدود و اگر شما جیغ و داد نکنید و دنبالش ندوید معمولاً خودش نزد شما برمی‌گردد و مراقب است تا واکنش شما را ببیند.

اما اگر در محیط شلوغی هستید و یا ماشین‌ها در اطرافتان رفت و آمد می‌کنند، چنین کاری نکنید. در چنین محیط‌هایی لازم است که شما دست کودکتان را بگیرید. یادتان باشد کودکان در این سن عاشق پنهان شدن و قایم‌باشک بازی هستند بنابر این اگر اجازه دهید از دیدرس شما خارج شوند، ممکن است اتفاق بدی بیفتد و اگر کودکتان در شلوغی گم شود شما هیچ وقت خودتان را نخواهید بخشید.

۲. به او نشان دهید که کجا می‌تواند بدود

 زمان‌هایی را برای گردش کودکتان در پارک و محیط‌های امن اختصاص دهید. البته پارک‌هایی که در آن دوچرخه و ماشین عبور نکند و کودکتان بتواند بدون اینکه مجبور باشد دست شما را بگیرد، آزادانه بدود و بازی کند. البته در پارک هم قسمت‌هایی هست که شما بخواهید مانع رفتن او به آن قسمت‌ها بشوید. مثلاً دویدن به سمت بوته‌ها و استخر آب. اما اگر میزان آزادی او زیاد باشد و حتی او را تشویق به دویدن در چنین محیط‌هایی کنید؛ او محدودیت‌هارا هم به سادگی خواهد پذیرفت و یاد خواهد گرفت نظم و آرامش خودش را حفظ کند.

پیامی که شما باید به او برسانید این است که دویدن خوب است اما به شرط این که در زمان و مکان مناسبی باشد. اگر او در مکان‌های شلوع از گرفتن دست شما امتناع کرد می‌توانید از او بخواهید دستتان را بگیرد چون شما راه را بلد نیستید و می‌ترسید گم شوید! او حالا دیگر کمی بزرگتر شده و مسلماً احساس خوبی خواهد داشت از اینکه به شما کمک کند تا گم نشوید!

۳. مشغول و سرگرمش کنید

 کودکان در بیرون از منزل معمولاً کارهای نامناسبی می‌کنند و گاهی علتش این است که آنها حوصله شان سر می‌رود یا اینکه توجه شما به آنها کمتر می‌شود. بنابر این برای پیشگیری از رفتار بد کودک بهتر است برنامه‌ای بریزید که سر کودکتان را گرم کند و او بتوانددر کنار شما خوش بگذراند. مثلاً وقتی که دوست ندارد سوار کالسکه‌اش بشود می‌توانید از او بخواهید که به شما در هل دادن کالسکه کمک کند. این کار نه تنها برای او جذاب است بلکه فکر می‌کند دارد کار مهمی مانند بزرگترها انجام می‌دهد.

گاهی هم می‌توانید برای او اسباب بازی‌هایی را به همراه بیاورید که بتواند آنها را بانخ یا طناب دنبال خودش بکشد. به همراه داشتن این اسباب بازی‌ها نه تنها قدرت حرکتی کودکتان را تقویت می‌کند بلکه کمک می‌کند تا او کندتر حرکت کرده و خطر کمتری او را تهدید کند. زمانی که برای خرید بیرون رفته‌اید می‌توانید از او بخواهید که یک کیسه سبک‌تر را برای شما بیاورد و به این ترتیب به شما کمک کند. یادتان باشد کودکان دراین سن عاشق کمک کردن هستند.

۴. انتظارات خود را به او بگویید

 قبل از بیرون رفتن به کودکتان بگویید که انتظار دارید در گردش روزانه چه رفتاری داشته باشد. البته دقت کنید که این حرف را درست بیان کنید. مثلاً جمله شما نباید سوالی باشد. اگر از او بخواهید که «ممکن است مثل یک پسر بزرگ رفتار کنی و دست مرا بگیری؟» او متوجه می‌شود که کار دیگری هم می‌تواند بکند و او شاید نخواهد مانند یک پسر بزرگ رفتار کند چون اختیارش دست خودش است. پس بهتر است به جای جملات فوق به او بگویید: «لازم است وقتی وارد فروشگاه می‌شویم دست مرا بگیری.»

۵. او را تشویق کنید

 ما بزرگتر‌ها عادت داریم تنها وقتی کودک اشتباه می‌کند به او توجه کنیم و این توجه هم غالب تنبیه را دارد. اما لازم است وقتی کودکمان رفتار درستی از خود نشان می‌دهد هم به او توجه زیادی کنیم و او را به نحوی که دوست دارد تشویق کنیم. بنابر این اگر کودک شما در یک محیط باز دست شما را رها نکرد و از دستتان فرار نکرد اورا تشویق کنید و به او بگویید که از رفتار او راضی هستید. البته تشویق شما باید دقیق و رسا باشد. کافی نیست به او بگویید: «آفرین امروز مانند یک آقا کوچولوی مودب رفتار کردی» بهتر است دقیق به او بگویید که از کدام کارش خوشتان آمده است: «من خیلی خوشحال شدم وقتی صدایت زدم و تو فوراً نزد من آمدی!»

۶. او را در کالسکه نگه دارید

 البته غیر از کالسکه می‌توانید از کوله پشتی و آغوشی‌های مخصوص کودکان استفاده کنید. این رفتار کودک معمولاً بین سن ۱۸ ماهگی تا ۲سال و نیمگی ادامه دارد. اما اگر دوران دویدن و فرار کردن کودک طولانی شد، بهتر است کودک را در کالسکه بگذارید و تا وقتی به مناطق امن نرسیده‌اید به او اجازه پیاده‌روی و دویدن ندهید. کالسکه به شما کمک می‌کند که کودکتان را نزدیک خود نگه داشته و در چتر حمایت خود حبس کنید.

البته حبس کردن لغت خوبی نیست راه‌های زیادی هست که کودک شما احساس نکند زندانی شماست بلکه فکر کند مانند بقیه افراد یک عابر پیاده است. می‌توانید برای او اسباب‌بازی بیاورید و هر وقت خسته شد او را از کالسکه‌اش بیرون بگذارید تا کمی راه برود. بد نیست بدانید نشستن طولانی برای خیلی از کودکان نو پا غیرقابل تحمل است. پس بهتر است کارهای خود را طوری برنامه‌ریزی کنید که گردش شما در خارج از منزل خیلی طولانی نشود.

۷. با او دنبال بازی کنید

 وقتی او شروع به فرار کردن از شما در یک محیط باز می‌کند می‌توانید به جای داد زدن سر او و دعوا کردنش با او یک بازی جذاب را شروع کنید و به او بگویید که آیا می‌توانی مامان را بگیری؟ او از این بازی خوشش خواهد آمد و به جای دور شدن از شما به سمت شما خواهد دوید. پس اجازه بدهید شما را بگیرد و از این دستاورد خود لذت ببرد. سپس وقتی به محل امنی رسیدید نوبت به شماست که او را دنبال کنید و بگیرید. کودکان نوپا از اینکه آنها را بگیرید خوششان می‌آید چون احساس امنیت به آنها می‌دهد. با این حال این بازی مناسب جاهای شلوغ مانند خیابان نیست.

۸. او را به خانه برگردانید

 اگرچه بازگشتن به خانه برای کودکی که دستش را ول کرده و می‌دود همیشه نمی‌تواند به عنوان یک عامل تنبیهی برای درک قضیه باشد. حتی ممکن است کودک آن را پاداش تلقی کند. اما اگر از دویدن و فرار کردن او مضطرب و نگران شده‌اید می‌توانید تا زمانی که شما و کودک آرام شده و حس بهتری پیدا کنید به خانه برگردید.

۹. وقت خود را با هشدار تلف نکنید

یک تاکتیک قدیمی به والدین می‌گوید که قبل از تنبیه کودک تا ۳ بار به او برای کارش هشدار بدهید. اما در سن کودکان نوپا چنین هشدارهایی لازم نیست چون کودک نمی‌تواند در این سن ارتباط بین یک سری وقایع پشت هم و نتیجه را درک کند. بنابر این وقت خود را با هشدارهای الکی و شمارش معکوس تلف نکنید و به یک هشدار قاطعانه بسنده کنید.

۱۰. با داستان و شعر به او آموزش دهید

برای کودک داستان‌هایی درباره اهمیت گرفتن دستان شما در خیابان و مکان‌های شلوغ تعریف کنید و آنقدر شعرهای شاد در این موضوع با او بخوانید که موضوع را درک کند و یاد بگیرد که در خیابان باید چه بکند. بهتر است نقش یک کودک که دویده و گم شده است را برای کودک بازی کنید و نشان دهید که اگر در محل شلوغی گم شد چه باید بکند.