آموزش کودکان در فضای باز و نیاز به هوای تازه و آفتاب

همه‌ی ما برای زندگی به ‌اكسیژن نیازمندیم. در هر اتاقی كه انسان‌ها هستند، همراه با تنفس خود، گاز کربُنیک و مقداری گرما نیز تولید می‌شود. ماندن در اتاق شلوغ سبب می‌شود نتوانیم عمل و تفكر كنیم و سلامت باشیم. ما همگی برای آن كه سلامت و هوشیار باشیم باید به محیطِ باز برویم.

پروفسور درک كلمنتس كروم، نسبت میان گاز کربُنیک و گرمای كلاس با كارایی ذهنی كودكان را پیدا كرده و نشان داده‌ است كه بسیاری از كلاس‌های درس سلامت نیستند. كلاس‌های درسِ بررسی شده، 3.5 برابر بیش‌تر از اندازه‌ی مجاز - 1500 واحد در یک میلیون – به گاز کربُنیکِ آلوده و گرم‌تر بوده است. این پژوهش در 8 دبستان انجام شد و زمانِ واكنش و حافظه‌ی شاگردان را آزمایش کرد: هرگاه ‌اندازه‌ی گاز کربُنیک بسیار بالا بود بر زمان واكنش و حافظه‌ی کودکان تأثیر می‌گذاشت. همچنین کودکان خواب‌آلوده‌تر می‌شدند. هنگامی كه برای انجام دادن تكالیف نیاز به مهارت‌‌های پیچیده‌تری بود، تأثیر منفیِ هوای آلوده محسوس‌تر بود. در این بررسی آشكار شد موضوع‌های دیگر در پیوند با اندازه‌ی بالای گاز کربُنیک، سردرد، سرگیجه، خواب‌آلودگی و دشواری در تنفس بودند. بر پایه‌ی تجربه‌هایم گاه خود را در اتاقی گرم و تار می‌یابم كه کودکان نیز آشفته و برافروخته شده‌اند. تنها می‌توانم بگویم ماندن در این فضای بد بو، فرسوده و دَم كرده، تهوع‌آور است. پروفسور كلمنتس كروم و همكارانش بر این باورند که:

• وضعیت آب‌وهوایِ محیط كلاس‌ درس باید در جایگاه نخست باشد.
• همیشه هوای تازه در همه‌ی كلاس‌ درس نیاز است.
• برای كنترل اندازه‌ی گاز کربُنیک و گرمای كلاس باید روش‌هایی را به‌کار گرفت.

در سایت آموزک بخوانید: اسکاتلندی‌ها به بازگشایی مدرسه‌ها در فضای باز می‌اندیشند

او تهویه‌ی 8 لیتری برای هر دانش‌آموز را پیشنهاد می‌کند. بازنگری و بررسی 300 مقاله درباره‌ی كیفیت هوای داخلی، تهویه و موضوع‌های مربوط به ساختمان دبستان‌ها نشان می‌دهد كه سامانه‌ی تهویه در بسیاری از كلاس‌ها ناكارآمد بوده و عامل اصلی مشكلات سلامت است. در كلاس‌ها چگالی بدن در سنجش با شرایط كاری بزرگ‌سالان بالاست: 1.8 تا 2.4 مترمربع برای هر دانش‌آموز در كلاس. در حالی كه در اداره‌ها هر فرد، 10 مترمربع فضا دارد. سرانجام این پژوهش نشان می‌دهد تنها پس از 15 دقیقه اندازه‌ی گاز کربُنیک کلاس درس به سطح ناسالم می‌رسد. پیش از زمان ناهار، گاز کربُنیک هر کلاس درس در بالاترین اندازه‌ی خود جای دارد. از این رو پژوهشگران می‌گویند كه‌ اگر تهویه‌ی هوای كلاس‌ها بهبود یابد و كیفیت آن بالا برود، کودکان بهتر كار خود را انجام می‌دهند و توانایی‌شان در كلاس‌ها افزایش می‌یابد. نكته‌هایی كه‌ این موضوع را در محیط آموزشی به ما یادآوری می‌كند چنین است:

• كلاس‌های درس باید تهویه داشته باشند تا کلاس به سونا تبدیل نشود و اندازه ‌اكسیژن آن پایین نیاید.
• چون مربیان به این موضوع توجه كافی ندارند، سامانه‌ای برای كنترل كیفیت هوا و گرما نیاز است.
• چنان‌چه کودکان احساس گرما می‌كنند باید بتوانند آزادانه‌ این حس خود را بگویند، حركت كنند تا خنک شوند یا پنجره‌ی کلاس را باز كنند.
• در گذر روز درها و پنجره‌های کلاس باید چندین بار باز و بسته شود تا هوای آن‌جا تهویه شود و پیوسته هوا در جریان باشد.
• مربیان و کودکان باید در گذر روز یا کلاس‌ چندین بار بیرون بروند، زیرا بسیاری از پنجره‌ها تهویه‌ی مناسبی ندارند.

در ادامه‌ی بررسی كیفیت هوا در اتاق یا کلاس، باید به بیماری‌ها و هوای تازه نیز توجه کنیم. برخی از پدر و مادرها از مربیانِ مهد كودک‌ها می‌خواهند اجازه ندهند کودکان‌شان بیرون بروند، زیرا آن‌ها سرما خورده‌اند یا شاید سرما بخورند! ویروسِ سرماخوردگی در هوای تازه زندگی نمی‌كند بلكه در بدن ما زندگی می‌كند. از این رو هوای تازه سبب بیماری کودک نمی‌شود. شاید اگر کودک سردش باشد به ‌این بیماری دچار شود، اما با هوای تازه هرگز.

در سایت آموزک بخوانید: کدام بهتر است: بازی در فضای بسته یا بازی در فضای باز؟

پژوهشگرانِ مركز مطالعاتِ سرماخوردگی در كاردیف در سال 2005، پاهای 90 دانش‌آموز را 20 دقیقه در آبِ سرد گذاشتند و دریافتند كه در 5 روز آینده کودکانی كه سردشان شده بود 2 برابر بیش‌تر از 90 دانش‌آموز كنترل شده، دچار سرماخوردگی شدند. گمان می‌رود هنگامی كه سرماخوردگی در میان مردم باشد برخی از افراد بدون نمایان شدن نشانه‌های بیماری در آن‌ها، ناقل بیماری هستند، اما اگر آنان سردشان شود نشانه‌های بیماری آشکار می‌شود. سرد كردن پاها رگ‌های خونی بینی را منقبض می‌کند و از كاركرد دستگاه دفاعی بدن در بینی پیش‌گیری می‌کند و ویروس‌ها در بدن فعال و نشانه‌های سرماخوردگی نمایان می‌شود. افرادی كه سردشان شده گمان می‌كنند سرما خورده‌اند، اما به درستی ویروس‌های سرماخوردگی در بینی آنان بوده و نشانه‌ی آشکار شدن نداشته‌ است.

در سایت کتابک بخوانید: پنج توصیه برای افزایش ارتباط کودکان با طبیعت

بررسی‌ها همچنین نشان می‌دهند كه سرماخوردگی فصلی‌ست و بیش‌تر مردم در زمستان سرما می‌خورند. بر پایه‌ی استدلال یك دیدگاه، دلیل آن این است كه بینی در زمستان سرد می‌شود و مقاومت بدن در برابر بیماری كاهش می‌یابد. همچنین نشانه‌هایی هست كه ویروسِ سرماخوردگی از راه سطح‌های آلوده ‌از فردی به فرد دیگر جابه‌جا می‌شود. فرد بیمار به بینی خود دست می‌زند و دستگیره‌ها را لمس می‌كند، دیگران نیز چنین رفتار می‌كنند. سرانجام گفته می‌شود كه هر چه بیش‌تر در برابر بیماری باشید شانس دچار شدن شما بیش‌تر است. به همین دلیل بسیاری از افراد پس از پروازی طولانی با هواپیما، دچار سرماخوردگی می‌شوند. نزدیكی مسافران در دراز مدت برخی از آنان را دچار ویروس می‌کند.

آن‌چه ‌این تجربه‌ها را درباره‌ی محیط آموزشی در دسترس ما می‌گذارد چنین است:

• کودکان نباید سردشان شود، آنان باید پوشش مناسب داشته باشند و مطمئن شد دست‌ها، پاها و به‌ویژه سر آنان گرم است.
• کودکان در سرما باید بینی خود را گرم نگه‌دارند، پس می‌توان شال‌گردن یا پوشش چهره به‌کار برد.
• کودکان و مربیان باید چندین بار دست‌های خود را بشویند.
• وسایل، مبلمان و دستگاه ها باید پیاپی تمیز شوند.
• کودکان نباید در اتاق‌های گرم و شلوغ بمانند.
• کودکان و مربی‌ها در گذر روز و مدت طولانی باید بیرون بروند تا ویروس‌ها جای‌گیری نكنند.

در سایت آموزک بخوانید: بازی در فضای باز و اهمیّت آن در تندرستی خردسالان

مارگارت مک‌میلیان، پایه‌گذار كودكستان‌های انگلستان در سال 1914 گفت كه‌ اگر کودکان در فضای باز باشند كم‌تر بیمار می‌شوند. بسیاری از مسئولین در جنگ جهانی اول و در دهه‌های 1930 و 1940 به ‌این موضوع باور پیدا كردند. دبستان‌های فضای باز برای كمک به كودكانِ ضعیف راه‌اندازی شد. آنان باور داشتند كه ‌اگر به‌ این کودکان غذای مغذی، استراحت كافی، ورزش و هوای تازه داده شود، سلامت‌شان را باز خواهند یافت. این كودكانِ بیمار برای مدت كافی و در فضاهایی كه هوای خوب جریان داشت در بیرون به‌سر بردند. آن‌ها همچنین برای استراحت به بیرون رفتند. یكی از این دبستان‌ها، دبستان فضای باز ‌هال بود كه در جنگ جهانی اول برنامه‌ی آن در دستور كار گذاشته شد. شورای شهر پیگیر گرفتن وامی از دولت برای خرید قطعه‌ای زمین بود، اما این دبستان در سال 1931 با گنجایش 270 دانش‌آموز راه‌اندازی شد. کودکان درگیر با سوء‌تغذیه، آسم و همچنین سِل و كم‌خونی به‌ این دبستان فرستاده شدند. کودکان با پوشش كت و دستكش در محیطِ باز درس می‌خواندند. زمان فراوانی به فعالیت‌‌هایی مانند باغبانی و بازی در محیطِ باز می‌گذشت. امروز نیز باور بر آن است كه ‌اگر به کودکان تغذیه‌ی مناسب، استراحت كافی، ورزش و هوای تازه داده شود، سلامت خواهند ماند. یكی از دبستان‌های پروژه‌ی برنت آشکار كرد با بازی در محیطِ باز نشانه‌های سرفه و سرماخوردگی ناپدید می‌شود. حتی كودكی كه‌ دچار آسم شدید بود حمله‌های چندانی نداشت.

خرید کتاب با موضوع کشاورزی و باغبانی با کودکان

ما اجازه نمی‌دهیم پدران و مادران به ما بگویند كه کودکان‌شان بیرون بروند یا نه. اگر کودکان لباس كافی پوشیده باشند و فضا خُنك و پُر اكسیژن باشد، آن‌ها می‌توانند تمركز کنند، بهتر یاد بگیرند و كم‌تر به بیماری دچار شوند. دیگر موضوع این نیست كه شاید بشود بیرون رفت، کودکان باید هر روز بیرون بروند.

در سایت کتابک بخوانید: پیوند کودک و طبیعت در طراحی زیست‌گرای فضای مدرسه‌ها

آفتاب و نور روز

یكی دیگر از دلایل رفتن به فضای باز بهره‌مندی از روشنایی‌ست. ما گونه‌ای نیستیم كه بدون آفتاب، به‌ویژه در روزهای زمستان كه تنها 8 ساعت روشنایی داریم، بتوانیم به‌خوبی كار كنیم. ویتامین D اندازه‌ی كلسیم و فسفات بدن را كه برای داشتن استخوان‌هایی سفت نیاز است، همتراز می‌کند. چون ویتامین D زیر نور خورشید در پوست فعال می‌شود باید در برابر آفتاب قرار بگیریم. با آن كه پژوهش‌ها بر روی کهن‌سالان انجام شده است، دكتر هرالد دوبنیگ از دانشكده‌ی پزشكی گِرز دریافت كه كمبود ویتامین D خطر مرگ زودهنگام را به‌همراه دارد. این پژوهش می‌گوید که ویتامین D برای سلامت همگانی، مانند سلامت استخوان‌ها، ارزشمند است و كاهش ویتامین D خطر مرگ بر اثر بیماری قلبی و دیگر نشانه‌های بیماری را افزایش می‌دهد.

در سایت آموزک بخوانید: بازی کردن در طبیعت چه اهمیتی دارد؟

شمار اندکی از كودكانِ نرم‌استخوان بر اثر كمبود ویتامین D، با بودن در برابر نور خورشید برای فعال‌سازی این ویتامین، بهبود  یافته اند. ما امروزه باید کودکان را تا آن‌جا که می‌توانیم بیرون ببریم تا ویتامین D آنان فراهم شود، 10 تا 15 دقیقه در برابر نور خورشید بدون به‌کار بردن كِرِم ضدِآفتاب برای آنان كافی‌ست. با این كار سلامت آنان در كودكی و بزرگ‌سالی، داشتن استخوان‌های سخت و مقاوم در برابر پوكی استخوان، سرطانی نشدن، بسته نشدن رگ‌ها و بیماری‌های قلبی تضمین می‌شود. گروهی از پژوهشگران دریافتند كه كمبود نور خورشید خطر سرطان ریه را افزایش می‌دهد. ویتامین D مواد شیمیایی را همراه با كلسیم آزاد می‌کند و ماده‌ای چسبنده می‌سازد و سلول‌های سرطانی را سست می کند و در بخش‌هایی از آن‌ها شكست پدید می‌آورد و بدن را از آنان محافظت می‌کند. در این پژوهش نشانه‌هایی هست كه آشکار می‌سازد ویتامین D پدید آمدن سرطان و روند رشد آن را كُند می‌كند.

هشونگ و همكاران (2002) در بررسی دانش‌آموزان دبستانی در دو ناحیه‌ی آمریكا، دریافتند دانش‌آموزانی كه در برابر نور خورشید هستند، در سنجش با كودكانی كه ‌از نور خورشید بی‌بهره‌اند، یادگیری‌شان 21 درصد بالاتر است. این پژوهش نمایانگر آن است كه نور خورشید در یادگیری كودكان کارایی پایداری دارد.

خرید کتاب کودک و نوجوان درباره محیط زیست

برای فعال شدن ویتامین D نیاز به بودن كامل در برابر نور خورشید نیست، اما کودکان باید زیر آفتاب باشند و یا دستِ کم روزانه نور روز را حس كنند تا امروز و فردا در سلامت به‌سر ببرند. کودکان هر روز، و نه تنها در تابستان، و هر گاه هوا مناسب است باید در فضای باز باشند.