کنجکاوی‌های جنسی کودکان
بسیاری از والدین گمان می‌کنند که آموزش مسائل جنسی و پاسخ به کنجکاوی‌های جنسی کودکان را می‌توان در گفتگویی خلاصه کرد و ان را به بعد موکول می کنند و آن وقت «یکی از این روزها» پدر و مادر، کودک خود را که دارد به دوران بلوغ پا می‌گذارد، به کناری خواهد کشید و در خلوت «حقایق زندگی» را به او خواهد گفت. به پسرها در مورد خطرات ناشی از بیماری‌های مقاربتی هشدار داده خواهد شد و به دخترها، خطرات ناشی از بارداری، اما آموزش مسائل جنسی باید پیش از این شروع شود.
کنجکاوی‌های جنسی کودکان درباره‌ی تفاوت‌های جنسی
کودکان تفاوت‌های جنسی را امری مسلم نمی‌دانند. تفاوت‌های جنسی راز مهمی برای آنان به حساب می‌آید و آن‌ها ترس و توضیحاتی خیالی در مورد تفاوت‌های جنسی در ذهنشان پرورش می‌دهند. وقتی کودک در می‌یابد که بین پسرها و دخترها تفاوت‌های آناتومیکی وجود دارد، فرصت خوبی است برای تاکید روی تفاوت‌ها، نه کاستن از آن تفاوت‌ها، پیام‌ها در مورد تفاوت‌های جنسی باید آشکار و قطعی باشد تا از اغتشاش فکری کودک که ممکن است در شناخت هویت جنسی‌اش پیش آید، جلوگیری شود.
رفتار جنسی خود والدین
تربیت جنسی کودکان از طرز برخورد والدین با مسائل جنسی خودشان شروع می‌شود. آیا آن‌ها بیزاری خاصی از ارتباط با جنس مخالف دارند، یا اینکه آنرا ارج می‌نهند؟ احساسات بر زبان نیامده والدین هر چه باشد، به کودکان انتقال خواهد یافت. به همین دلیل به سختی می‌توانیم به طور دقیق به والدین بگوییم که به کنجکاوی‌های جنسی کودکان چه پاسخی بدهند. در وهله نخست، اغتشاش فکری والدین در زمینه مسائل جنسی و کنجکاوی‌های جنسی کودکان باید شناخته شود و نگرانی‌ها و شرمساری آن‌ها نیز اصلاح پذیرد و اعتدال یابد.
کنجکاوی‌های جنسی کودکان و شروع احساسات جنسی
از دیدگاه نظریه‌های روان شناسی از آغاز تولد، کودکان آماده احساس لذات جنسی هستند و از آغاز تولد، رفتارهای جنسی آن‌ها وارد مرحله شکل گیری می‌شود. لذتی که کودک از جسم خود می‌برد. هر چند که شباهتی به لذت یک فرد بالغ ندارد، ولی در اصل لذت جنسی است. کودک به محض اینکه توانایی بدنی پیدا می‌کند، در جسم خود به اکتشاف می‌پردازد. دست‌های خود را به کار می‌اندازد و اعضای بدنش را لمس می‌کند، و وقتی کسی او را لمس می‌کند، غلغلک می‌دهد و نوازش می‌کند، لذت می‌برد. این لمس کردن‌ها و نوازش‌ها بخشی از آموزش جنسی کودک به حساب می‌آیند. از طریق همین‌هاست که کودک دریافت عشق و محبت را می‌آموزد.
در سال‌های نخست کودکی، دهان کودک همان آینه اصلی است که دنیا را برای او منعکس می‌کند. پس باید بگذارید که این انعکاس، انعکاسی لذت بخش باشد. زمانی به مادران هشدار می‌دادند که کودکانشان را نوازش نکنند و به بازی با آن‌ها نپردازند، تا مبادا باعث تباه شدن اخلاق و رفتار آن‌ها بشوند. با این وجود مادران فطرتاً می‌دانند که بازی نکردن با کودک است که اخلاق و رفتار او را تباه می‌کند.
اکنون ما می دانیم که کودک به مقدار زیادی لمس کردن محبت آمیز و مراقبت با نوازش نیاز دارد. اما در انتخاب نقاطی برای نوازش باید دقت کنیم تا تحریک آمیز نباشد. وقتی کودک با خبر می‌شود که از دهانش لذت فوق العاده ای به دست می‌آورد، هر چیزی را که پیدا می‌کند به دهانش می‌برد. مکیدن، جویدن و گاز زدن چیزهایی که حتی غیرقابل خوردن هستند، لذات خوشایندی به همراه دارد. از این لذات دهانی نبایستی جلوگیری به عمل آورد، فقط باید تنظیمشان کرد. ما باید مراقب باشیم تا آنچه وارد دهان کودک می‌شود بهداشتی و تمیز باشد، برخی از کودکان تمام لذات را در خوردن کسب می‌کنند، برخی دیگر از آن‌ها برای تکمیل این لذات به مکیدن نیاز دارند که کودک را باید در این مورد آزاد گذاشت.
وقتی کودک نیاز به مکیدن خود را برآورده نمی‌سازد، این نیازها از بین نمی‌روند، بلکه به صورت‌های منفور، ضعیف تر و یا قوی تر خودشان را نشان می‌دهند. نوزاد شاید مکیدن انگشتش را ادامه بدهد و کودک مکیدن مداد پاک کنش را، و یک فرد بالغ مکیدن سیگارش را. نوزادان شاید تمام اشیا را به دهان ببرند، کودکان شاید ناخن‌هایشان را بجوند و بزرگ‌ترها شاید از دهان خود برای زدن حرف‌های نیش دار و زننده استفاده کنند.
همه این‌ها اشکال مختلف یک نوع فرآیند هستند. وقتی کودک در می‌یابد که بین پسرها و دخترها تفاوت‌های آناتومیکی وجود دارد، فرصت خوبی است برای تاکید روی آن‌ها تفاوت‌ها، نه کاستن از آن‌ها تفاوت‌ها، پیام‌ها در مورد تفاوت‌های جنسی باید آشکار و قطعی باشد تا از آن اغتشاش فکری کودک که ممکن است در شناختن هویت جنسی‌اش پیش آید، جلوگیری شود.
پاسخ به کنجکاوی‌های جنسی کودکان
در پاسخ به کنجکاوی‌های جنسی کودکان ما نباید وسوسه شویم که همه را یکجا تحویل کودک دهیم، یعنی نباید در زمان خیلی کوتاه، زیاد آموزش بدهیم. درعین حال که دلیلی وجود ندارد تا ما نتوانیم سؤالات و کنجکاوی‌های جنسی کودکان را صادقانه و بی پرده جواب بدهیم، نیازی هم نیست که برای جواب دادن به این قبیل سؤالات، طب زایمان را هم به او آموزش دهیم. بلکه باید سعی نمود جواب‌ها را در یک یا دو جمله خلاصه کرد. سن مناسب برای آگاه کردن کودک از مسائل جنسی زمانی است که وی سؤال بکند. وقتی پسر دو یا سه ساله ای به اندام‌های تناسلی خود اشاره می‌کند و با تعجب می‌پرسد: «این چیست؟» زمان مناسبی است که به کنجکاوی‌های جنسی کودکان پاسخ دهیم و برای آن نام مشخص و بجایی بگذاریم.
وقتی کودک با تعجب می‌پرسد که بچه از کجا می‌آید، ما نباید به او بگوییم که بچه از کیف آقا دکتر، از بیمارستان، از سوپرمارکت، از پستخانه، یا از لانه لک لک می‌آید. ما به او می گوییم: «بچه در جای مخصوصی توی شکم مادر رشد می‌کند و از آنجا بیرون می‌آید.» بسته به اینکه پرسش‌های بعدی کودک چه باشد شاید لازم شود و شاید هم لازم نشود که در این موقع به او بگوییم آنجا اسمش رحم است.
کنجکاوی‌های جنسی کودکان زیر هفت سال بیشتر اوقات به این دو سوال می‌رسد :
این دو سؤال عبارت‌اند از:
- بچه چگونه خلق می‌شود؟
- بچه چگونه به دنیا می‌آید؟
توصیه می‌شود که تفسیر کودک از آفرینش و جای وطن نوزاد را بشنویم، و آنگاه تفسیر خودمان را ارائه دهیم. توضیح ما باید از واقعیت دور نباشد، اما لازم نیست که توضیح کاملی هم درباره یک ارتباط جنسی به او بدهیم: «وقتی پدر و مادر می‌خواهند که بچه ای داشته باشند، سلولی از بدن پدر به سلولی در بدن مادر می‌پیوندد، و آن وقت رشد بچه شروع می‌شود. وقتی بچه به اندازه کافی بزرگ شد از شکم مادر بیرون می‌آید».
لذا سن کنجکاوی‌های جنسی و پاسخ به کنجکاوی‌های جنسی کودکان را باید شناخت و با بهانه‌های مختلف از تنها ماندن و وارسی‌های آن‌ها به بدن یکدیگر جلوگیری نمود. سؤال بعدی کودک شاید همان چیزی باشد که مایه وحشت والدین است: «سلول پدر چطور وارد بدن مادر می‌شود؟» باردیگر، ابتدا باید از کودک سؤال کنیم که او این واقعه را چگونه تفسیر می‌کند. احتمالاً با نظریه‌های جالب کودک مواجه خواهیم شد: بابا دانه را در شکم مادر می‌کارد، خانم دکتر دانه ای را با جراحی می‌کارد درون شکم مامان.
سؤال بعدی که ممکن است از ذهن کودک خارج شود، این است که: «تو و بابا چه وقت قصد دارید بچه درست کنید؟»، برای این سؤال برخلاف تصور ما، جوابی ساده کافی خواهد بود: «مادرها و پدرها به یکدیگر عشق می‌ورزند و می‌خواهند بچه ای داشته باشند تا به او هم عشق بورزند.». برخی از پسر بچه‌ها آرزو می‌کنند که پدرها هم می‌توانستند بچه دارشوند.
آن‌ها می‌پرسند: «چرا پدر بچه بدنیا نمی‌آورد؟» درپاسخ به این سؤال توضیح می‌دهیم که در بدن یک زن جایی به اسم رحم وجود دارد و بچه می‌تواند درآن رشد کند. بدن مردها آنرا ندارد. کودک خواهد پرسید: «چرا؟» درپاسخ خواهیم گفت: «برای اینکه بدن زن‌ها و مردها متفاوت آفریده شده است.» مطلوب است که به پسرها اطمینان بدهیم که بچه‌ها به یک پدرهم احتیاج دارند تا آن‌ها را دوست بدارد.
بازی‌های مخفیانه جنسی چه ایرادی دارد؟
کودکان را نباید شرمسار یا سرزنش کرد. از طرفی دیگر، نباید پوزشی بی زحمت و یا بهانه ای غلط برای آن‌ها فراهم کرد، مثلاً بهانه‌ای از این قبیل: «فکر نمی‌کنید هوا برای قدم زدن با بدن لخت خیلی سرد باشد؟»اگر چه رفتار مورد پسندی انجام نشده بدون تهدید باید به طور آشکار به کودک گفت: «شما داشتید لباس‌های همدیگر را در می‌آوردید. این کار قدغن است، اگر تو سئوالی در این زمینه داری از ما سؤال کن تا کمکت کنیم که بفهمی. اما نباید لباس‌های همدیگر را در آورید.» رفتار ملایم ما این امکان را فراهم می‌کند که بدون آسیب رساندن به کودک تجربیات جنسی او را محدود کنیم.
و البته باید با نظارتی دقیق و غیر مستقیم رفتارهای بعدی او را کنترل نماییم. لذا سن کنجکاوی‌های جنسی کودکان را که شاید به سنین قبل یا آغازین مدرسه بر می‌گردد، باید شناخت و با بهانه‌های مختلف از تنها ماندن و وارسی‌های آن‌ها به بدن یکدیگر جلوگیری نمود.
زهرا ادب دوست
در این باره مقاله‌های بیشتری بخوانید
منبع
ماهنامه کودک
لینک کوتاه