مدارس طبیعت ذهن کودکان را نسبت به چالش‌های محیط زیست بیدار می‌کند
پژوهش‌هایی که اخیراً دانشمندان سوئدی و امریکایی روی ۵۰۰ هزار دانش آموز، انجام داده‌اند و نتایج آن در مجله «منشور روانشناسی» منتشر شده است، نشان می‌دهد در دانش آموزانی که در مدارس طبیعت تحصیل کرده‌اند و توانسته‌اند از محیط محدود کلاس‌هایشان خارج شوند و تجربه لمس طبیعت را پیدا کنند، آثار افسردگی تا ۴۰ درصد کمتر در آنها مشاهده شده و اختلالات روانی تا ۲۰ درصد در آنها کاهش پیدا کرده است.
ضرورت استفاده از مدارس طبیعت آنقدر است که وزارت کشور ایالات متحده که مسوول مدیریت پارک‌های ملی و حیات وحش است، تصمیم گرفته تا بچه‌های مدارس را بی واسطه وارد مناطق حفاظت شده کند. تجاربی که ما در کشور داشتیم، مثل مدرسه «کاوی کنج» در مشهد، نشان دهنده این است که خانواده‌هایی که فرزندانشان در این مدارس تحصیل می‌کنند، از تغییر رفتار مثبت فرزندانشان راضی هستند. در یکی از گزارش‌هایی که یکی از خانواده‌های این دانش آموزان منتشر کرده بود، به این نکته اشاره شده بود که فرزند من دچار افسردگی شدید بود و حتی قدرت ارتباط اجتماعی بسیار کمی داشت، اما از زمانی که وارد این مدارس شده، مشکلات رفتاری‌اش کاهش قابل توجهی داشته است.
ما با توجه به این اطلاعاتی که در دنیا وجود دارد و در ایران هم تجربه شده است، تصمیم گرفتیم تفاهمنامه ای را با وزارت آموزش و پرورش امضا کنیم و در قالب طرح مدارس جامع محیط زیست (جم) اجازه دهند تا دانش آموزان نیم روز در هفته، از کلاس‌ها بیرون بیایند و در محیطی که در مدارس طبیعت برایشان تعریف شده، امکان تجربه لمس مواهب طبیعی، حیوانات و همچنین درخت و میوه‌ها و حتی کاشت یک بذر و رسیدگی به آن را پیدا کنند و به این ترتیب بتوانیم به صورت خود انگیخته، بچه‌ها را عاشق مواهب طبیعی کنیم.
مدرسه طبیعت ویژه کودکان ۵ تا ۹ سال است، در این مقطع سنی که شامل مهدکودک‌ها و مقطع ابتدایی است، قرار نیست آموزش مستقیمی به کودکان ارائه شود، قرار نیست به بچه‌ها بگوییم که وضع کره زمین خراب است و بحران آب داریم و زباله‌ها بیداد می‌کنند، قرار نیست چنین اطلاعاتی به آنها داده شود. بلکه قرار است محیط‌هایی را فراهم کنیم که بچه‌ها بتوانند تجربه لمس حیوانات را داشته باشند، یک درخت را از نزدیک ببینند، خاک بازی کنند، یا مراحل دوشیدن شیر یک گوسفند را ببینند، بتوانند بذری را در زمین بکارند و از آن مراقبت کنند تا جوانه بزند. این مقطع در سنین کودکی مقطع بسیار مهمی است و هر آموزشی که ببینند تا همیشه در خاطرشان خواهد بود.
بعد از ۹ سالگی به تدریج بچه‌ها با آموزش‌های آکادمیک تر روبه رو می‌شوند و برایشان شرح داده خواهد شد که وضعیت اقلیمی زیست بومی که در آن زندگی می‌کنند، به تفکیک گوناگونی فرهنگی و زیستی ۳۱ استان کشور چگونه است. بچه‌ها در این دوره یاد می‌گیرند که در مصرف آب صرفه جویی کنند و زباله‌ها را تفکیک کنند و چگونه پوشش‌های گیاهی اطراف مدرسه‌شان را مدیریت و حفاظت کنند و مشکلات محیط زیستی محل زندگی‌شان را به کمترین حد ممکن برسانند.
ما یک منشور منتشر و شیوه نامه این مدارس را با جزییات بیان کردیم. هفته گذشته وقتی که این منشور را با حضور خانم ابتکار و آقای فانی رونمایی کردیم، مسوولان عالی رتبه وزارت آموزش و پرورش پیشنهاد کردند به جای اینکه ما فقط ۶۰ مدرسه را به عنوان مدارس جامع محیط زیست معرفی کنیم، این موضوع را به تمام ادارات کل آموزش و پرورش ابلاغ کنیم تا در این مدارس اگر داوطلب وجود داشت، تعداد این مدارس افزایش پیدا کند.
سازمان محیط زیست با این استقبال در خور توجه وزارت آموزش و پرورش، محدودیت ۶۰ مدرسه را لغو کرده و فراخوان عمومی اعلام می‌کنیم به تمام افراد حقیقی و حقوقی که توان مالی یا کادر آموزشی مجهز دارند، می‌توانند در جهت تأسیس مدارس جم از آغاز سال تحصیلی ۹۴-۹۵ اقدام کنند.
مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت از محیط زیست
نویسنده: محمد درویش
منبع
روزنامه اعتماد، شماره ۳۳۰۰ به تاریخ ۱۳۹۴/۵/۴، صفحه ۱۳