سایه روشن رنگ‌ها بر آسمان موفقیت دانش‌آموزان
متخصصان از لزوم توجه به روانشناسی رنگ در محیط مدرسه می‌گویند
دنیای پیرامون از طیف وسیع رنگ‌ها تشکیل شده است. برخی رنگ‌ها آرامش‌دهنده و مثبت هستند و برخی دیگر فرد را دچار حالت‌های عصبی می‌کنند و انرژی منفی به او منتقل خواهند کرد. البته رنگ‌ها با توجه به شرایط روانی و روحیه فرد عمل می‌کنند. از این رو رنگ‌ها از جنبه‌های مختلف در کودکان به ویژه دانش‌آموزان مقطع دبستان تأثیرگذار هستند. دانش‌آموزان برای یادگیری بهتر درس‌ها و نکات آموزشی نیاز به آرامش روحی دارند و رنگ‌ها در به وجود آوردن این آرامش و شادابی فرد بی تأثیر نیستند.
کارشناسان از دیدگاه روان‌شناختی به موضوع تأثیرات محیطی می‌پردازند. « محيط يكي از عوامل اثرگذار در رفتار كودكان به شمار مي رود. نقش محيط و عوامل مختلف موجود در آن بر جنبه های مختلف رفتاری و يادگيری كودكان بر كسي پوشيده نيست. تاكيدی كه بر تقويت محرک های شناختي در بهبود عملكرد هوشي در سنين كودكي وجود دارد تاييدی بر نقش مهم اين محرک ها است».
دکتر حبیب‌الله جزایی، مدرس دانشگاه و روان‌پزشک در مورد عوامل محیطی که یکی از آن‌ها انتخاب رنگ مناسب است می‌گوید: انتخاب رنگ متناسب با شرایط و سن در کودکان اثرگذار است و این انتخاب یک مفهوم بی‌چون و چرا و ثابت‌شده در مطالعات تجربی است. غالباً کودکان در سنین پایین رنگ‌های گرم و تند را ترجیح می‌دهند. این رنگ‌ها شامل رنگ قرمز، زرد و نارنجی است و تأثیرات روان‌شناختی این رنگ‌ها ایجاد تحرک، افزایش فعالیت و جنب و جوش است. به همین دلیل رنگ دلخواه در کودکان همین رنگ‌های گرم است. همان طور که اشاره شد کار گرفتن زیاد رنگ‌های گرم در محیط دبستان سبب افزایش فعالیت و جنب و جوش می‌شود که این خصوصیات برای کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی و کاهش تمرکز نامناسب بوده و ایجاد مشکل می‌کند.
دکتر علیرضا شریفی یزدی، جامعه‌شناس در ادامه بیان می‌کند: در روانشناسی رنگ‌ها باید به دو نکته اساسی توجه خاص داشت بحث اول، رنگ و نوع آن وت اثیر رنگ در حالت‌های روحی و روانی است. مقوله بعدی تنوع رنگ‌هاست زیرا از این مسئله می‌توان به عنوان یک ابزار برای رسیدن به اهداف وسیع تر استفاده کرد و آن را مدنظر قرارداد. رنگ‌های مختلف در شرایط مختلف تأثیرات مختلفی بر ویژگی‌های روحی افراد بر جای می‌گذارد.
شناخت رنگ‌ها وت اثیر آن برای کسانی که در انتخاب رنگ کلاس تصمیم‌گیری می‌کنند مانند رنگ نرده‌های مدرسه، تخته و بقیه اجزای مدرسه مهم است و فرد تصمیم‌گیرنده برای طراحی مدرسه باید بداند با چه هدفی رنگ‌ها را انتخاب می‌کند.این جامعه‌شناس تصریح می‌کند: دانش‌آموزان در دوره‌های خاصی نسبت بهرنگ‌های تند واکنش نشان می‌دهند و یا ممکن است از رنگ‌های سرد به آرامش روحی برسند اما اگر رنگ‌ها بر اساس اصول ثابت طراحی شوند و مدام حالت آرامش دهندگی داشته باشند به تدریج دانش‌آموزان دچار حالت‌ها و علائم افسردگی می‌شوند و تحرک و جنب و جوش در آن‌ها کاهش پیدا می‌کند. در مدرسه به دلیل این که باید دانش‌آموزان به امور تربیتی و آموزشی بپردازند باید از رنگ‌هایی استفاده شود که کار آیی آن‌ها را افزایش می‌دهد.
نقش رنگ‌ها
به تدریج رنگ‌ها با بالا رفتن سن افراد نقش مهم تری پیدا می‌کنند. از نظر روان‌شناختی رنگ‌های سرد موجب حالت‌های انفعال، سکون و بی‌تحرکی می‌شوند از این رو استفاده متعادل از رنگ‌ها در محیط دانش‌آموزان با در نظر گرفتن شرایط کودکان مبتلا به اختلالات مختلف از جمله اختلال بیش فعالی و کاهش تمرکز در مدارس توصیه می‌شود. دکتر جزایی روان‌پزشک می‌گوید: از عوامل مهم دیگر که تاثیر رنگ را بر ساختار روان‌شناختی کودکان نشان می‌دهد مطالعه در نقاشی آن‌ها است.رنگ‌ها در نقاشی کودکان اهمیت ویژه و فراوانی دارند.
به همین دلیل توجه به نقاشی در کودکان حائز اهمیت است. نقاشی کردن وسیله‌ای برای پرورش خلاقیت دانش‌آموزان محسوب می‌شود و با استفاده از آن می‌توان محیط اجتماعی، حالت‌های عاطفی و دنیای پیرامون کودک را مورد بررسی و کنکاش قرارداد. بنابراین فراهم کردن محیطی مناسب برای پرداختن به نقاشی در دانش‌آموزان از هر دو جنبه یعنی پرورش خلاقیت و نیز به منظور مطالعه دنیای درونی آن‌ها حائز اهمیت به شمار می‌رود.
دکتر شریفی یزدی ادامه می‌دهد: بهتر است حیاط مدرسه طوری طراحی شود که شادابی را به دانش‌آموزان منتقل کند و از رنگ‌های انرژی زا استفاده شود تا شرایط روحی و روانی دانش‌آموزان را به سوی فعال تر شدن سوق دهد. در محیط کلاس درسی دانش‌آموزان باید تمرکز داشته باشند و بهتر است از رنگ‌های متناسبی استفاده شود. در مورد بحث تنوع رنگ باید این نکته مدنظر قرار گیرد هنگامی که والدین قصد دارند برای فرزندشان لباس فرم انتخاب کنند یا این که کیف یا جلد دفتر و کتاب تهیه کنند بهتر است با آن‌ها مشورت کرده و تا حد امکان از نظریات او استفاده کنند و به سلیقه‌شان احترام بگذارند. البته نباید این مسئله فراموش شود که در مورد لباس فرم که همسان و یک شکل و یک رنگ است که نمی‌توان نظرخواهی کرد اما در مورد رنگ لوازم‌التحریر باید نقطه نظرات آن‌ها تا حدی اعمال شود.
این جامعه‌شناس تصریح می‌کند: چقدر خوب است که مدارس بتوانند برای یکسان‌سازی لباس دانش‌آموزان تنوعی را در نظر بگیرند و در روزهای زوج و فرد رنگ لباس‌ها را تغییر دهند و اگر از لحاظ اقتصادی هم شرایط خوبی فراهم شود و هزینه خانواده بالاتر نرود در روحیه دانش‌آموزان تأثیرگذار خواهد بود. همچنین می‌توانند برای این که به لحاظ مالی ارزان تر باشد برای دختران از مقنعه‌های رنگی متنوعی استفاده کرد این روش بعد از مدتی دانش‌آموزان را از حالت کسالت و خمودگی و احساس تنفر نسبت به لباس فرم مدرسه خارج کرده و از سوی دیگر هم تنوع در رنگ وت اثیر آن در شادابی و یادگیری درس‌ها به چشم می‌خورد. همچنین رنگ‌ها در روابط بین انسان‌ها اثرگذار است و روابط انسانی و اجتماعی که بخش مهم آن نرم‌افزاری است و بخش دیگر ارتباط با دیگران را نیز متحول می‌کند.
دکتر جزایی خاطرنشان کرد: تنوع در رنگ‌ها باعث می‌شود حالت‌های عاطفی کودکان گویا تر بیان شود زیرا در محیط مدرسه نمی‌توان کودکان عادی را از کودکان بیش‌فعال شناسایی و تفکیک کرد بنابراین باید در انتخاب رنگ‌ها اصول و نکات اصلی مد نظر قرار گیرد و در حالت تعادل باشد تا دانش‌آموزان در یک شرایط عادی به دور از احساس خستگی در امر یادگیری موفق باشند.
معلمان و مسئولان آموزشی بخشی از محیط به شمار می‌روند و مهم‌ترین الگوی دانش‌آموزان هستند گاهی اوقات در ذهن دانش‌آموزان این الگوی رفتاری تأثیرگذار بوده و خصوصیات ظاهری و شخصیتی آن‌ها در رشد ذهنی دانش‌آموز موثر عمل می‌کند بنابراین خصوصیات رفتاری، نوع پوشش، انتخاب رنگ و شخصیت مربیان در کودکان اثرات مثبت و منفی برجا می‌گذارد. دکتر شریفی یزدی در پایان می‌گوید: نقش چهره‌ها در ارتباط بین فردی موثر است نوع پوشش افراد چه به لحاظ فرم و شکل پوشش و هم رنگ لباس در برقراری ارتباط یا عدم ارتباط تأثیرگذار است کودکان وقتی با دیگران ارتباط می‌گیرند جذب رفتار و نوع لباس پوشیدن فرد می‌شوند. یکی از مصداق‌هایی که باعث ارتباط یا جدایی از ارتباط می‌شود نوع رنگ و تنوع در لباس فرد است.
منبع
روزنامه ایران, شماره ۵۱۶۸, به تاریخ ۱۴/۶/ ۹۱, صفحه ۱۴