کدام بهتر است: بازی در فضای بسته یا بازی در فضای باز؟

آیا در جهان چیزی سرگرم‌کننده‌تر از بازی وجود دارد؟ بیس‌بال، فوتبال، گِل‌بازی، بالا رفتن از درخت، همه شکل‌های مختلف بازی هستند. بازی، آزادی پاک کودکانه‌ای است که هر چیزی در آن امکان‌پذیر و قابل قبول است. امروزه بیشتر بازی‌ها، بازی‌های کامپیوتری، تلویزیون، پلی استیشن 3 (یا هر نسخه‌ای که اکنون موجود است) در فضای بسته است. چه چیزی از این نوع بازی حذف می‌شود: شادی؟ ارتباط مشترک؟ و خنده‌ی بی‌خیال، جایش را به ضربه‌های سریع دست به دسته‌ی کنترلِ بازی‌های کامپیوتری داده است.

مطالعات اخیر به ما می‌گوید که چرا بازی در محیط بسته برای رشد کودکان ضرر دارد. کودک در فضای باز با تجربه‌ی ماجراهای جدید، در چند سطح می‌آموزد (بوردت و ویتاکر[1]، 2005). مغز با قلعه‌ها، جزایر و مخلوقات تخیلی رشد سریع‌تری خواهد داشت به نسبت فضای بسته‌ی بازی‌های کامپیوتری. در فضای باز نه تنها کودکان یادگیرندگان بهتری می‌شوند و در مدرسه بهتر عمل می‌کنند بلکه سرگرمی بیش‌تری خواهند داشت و می‌توانند دوستان بیش‌تری پیدا کنند، همه می‌خواهند با کودکی بازی کنند که تخیل فعالی دارد! بنابراین کودکان خوشحال‌تر خواهند بود، زیرا دوستان زیادی دارند. این‌ها تنها نتایج بازی در فضای باز است.

بازی در فضای باز نه تنها فواید روانی دارد بلکه فواید جسمانی بیش‌تری نیز دارد. اگر کودکی بیرون از خانه بازی کند، بسیار فعال‌تر خواهد بودو کمتر دچار اضافه وزن می‌شود. اگر به کودکان بیاموزید که فضای باز را دوست داشته باشند، در بزرگسالی هم همیشه آن فضا را دوست خواهند داشت.

محققان بررسی کرده‌اند که میزان نزدیکی والدین به طبیعت چقدر بر کودکان‌شان تأثیر می‌گذارد. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که هرچه کودکان در نزدیکی طبیعت زندگی می‌کردند و فرصت بیش‌تری برای بودن در دنیای طبیعی داشتند، در زندگی استرس کم‌تری داشتند (ولز و ایوانز[2]، 2003). هم‌چنین طبق یافته‌های محققان، کودکانی که در محیط طبیعت مراقبت می‌شدند (مانند اردوگاه‌ها) هماهنگی حرکتی بهتر و تمرکز و دقت بهتری داشتند (ولز، 2000)، طبیعت روزنه‌ای برای رها شدن از محرک‌های استرس‌زای زندگی مانند دنیای پرسرعت تکنولوژی فراهم می‌کند. طبیعت همان‌طور که زیبایی‌هایش را تحسین می‌کنیم، سرعت‌مان را کم می‌کند و فشار خون‌مان را کاهش می‌دهد (ولز، 2000). پس هنگامی که کودکان در فضای باز و جهان طبیعی بازی نمی‌کنند، فواید مهمی را که طبیعت در اختیارشان می‌گذارد، از دست می‌دهند.  

اکنون شاید افرادی از بازی‌های فضای بسته طرفداری کنند. آیا بازی‌ها ی ویدیویی مانند وی‌ فیت و غیره[3] فواید جسمانی ندارند؟ خوب، بله. یافته‌ها نشان می‌دهد کودکانی که این بازی‌ها را انجام می‌دهند با کودکانی که یک ساعت راه می‌روند، درسطح یکسانی از نظر توانایی جسمانی هستند (گرفت، پرِت، هستر و شُرت، 2009). اما ضررهای زیادی نیز در این بازی‌ها وجود دارد. این بازی‌ها ارتباط با طبیعت را قطع می‌کنند و آزادی اختراع بازی و تعامل آزادانه با دیگران در آن‌ها وجود ندارد. بازی‌های ویدیویی وی فیت بیش‌تر مانند فعالیت‌های ورزشی با سرپرستی بزرگسالان است. این بازی‌ها اجازه نمی‌دهند کودکان بازی خودشان را اداره کنند. هم‌چنین یافته‌ها نشان می‌دهد که بازی‌های ویدیویی خشن نسبت به بازی‌های ویدیویی خنثی یا بازی در فضای آزاد کودکان را خشن‌تر می‌کنند (ویلوبی، آداچی و گود، 2012)[4].

محققان دلیل علاقه‌ی کودکان به بازی‌های ویدیویی را کشف کرده اند. می‌دانید علت چیست؟ کودکان به چند دلیل بازی‌های ویدیویی را انجام می‌دهند؛ این بازی‌ها چالش سرگرم‌کننده‌ای هستند، استرس را کاهش می‌دهند و سبب همراهی با بازیکنان دیگر یا دوستان می‌شوند (کُل ول، 2007).

اکنون، شاید بعضی تعجب کنند که اگر بازی در فضای باز بسیار بهتر است، چرا والدین اجازه می‌دهند کودکان‌شان در فضای بسته بمانند. بعضی از والدین نگران هستند کودکان با میکروب‌های محیط بیرون آلوده شوند. مطالعات نشان می‌دهد که هوای داخل نسبت به فضای بیرون در ایجاد آسم تأثیرگذارتر است (اپستین، 2001). پس برای خانواده‌هایی که در شهرهای بزرگ زندگی می‌کنند، گزینه‌ای باقی نمی‌ماند، زیرا نگران امنیت کودکان‌شان نیز هستند. این موضوع به قدری اهمیت دارد که نسل امروز برخلاف نسل‌های گذشته به مراقبت دائم عادت کرده است.

راه‌حل‌های ممکن برای این موضوع:

- والدین می‌توانند در فضای باز با کودک بازی کنند. حتی ضربه‌ زدن یا پرتاب کردن توپ خوب است، چون نه تنها سبب می‌شود کودکان از بازی در فضای باز لذت ببرند بلکه سبب ارتباط نزدیک‌تر بین  والد و کودک می‌شود.

- اجازه بدهید کودک با دوچرخه به مدرسه برود. نه تنها یک فعالیت جسمانی است بلکه از این را آگاهی ایمنی کودک افزایش می‌یابد.

- اجازه بدهید کودک پیاده و با دوستانش یا به همراه خودتان به مدرسه برود. پژوهشی نشان می‌دهد که بعضی از کودکان ترجیح می‌دهند پیاده‌روی کنند، زیرا فضای ماشین کسل‌کننده است و از دوستان‌شان جدا می‌شوند (میچل، کرن و کولینز، 2007).

در آموزک بخوانید: بازی در فضای باز و اهمیّت آن در تندرستی خردسالان

- درباره‌ی حضور کودکان در فضای بیرون با همسایه‌ها صحبت کنید. مطالعه‌ای نشان می‌دهد که بسیاری از والدین زمان حضور کودکان‌شان در فضای بیرون را محدود می‌کنند، زیرا در همسایگی‌شان هم کودکان در فضای باز نیستند؛ نگه داشتن کودکان در خانه سبب می‌شود دیگر خانواده‌ها هم به کودکان اجازه‌ی خروج ندهند (کارور، تیمپریو و کرافورد، 2008) و این به چرخه‌ای نادرست تبدیل می‌شود!

فعالیت‌های فضای باز سرگرم‌کننده و برای رشد کودکان مفید هستند. اگرچه ممکن است فعالیت‌های فضای بسته نیز سرگرم‌کننده باشد، اما زیان‌بخش هم هستند، زیرا موجب رشد کافی جسمی و ذهنی نمی‌شوند. یک روش مقابله این است که به کودکان اجازه بدهیم کارهایی روزمره و ساده مانند توپ بازی، پیاده‌روی تا مدرسه، دوچرخه سواری با دوستان در نزدیکی خانه را انجام بدهند.

پس منتظر چه چیزی هستید؟ از روی آن صندلی بلند شوید، بیرون بروید و بازی کنید!

شش دلیل که کودکان به بازی در فضای باز نیاز دارند

کلیر مک کارتی[5]

در این‌جا موارد بسیار ساده‌ای آمده است که می‌توانید برای افزایش سلامت و موفقیت کودک‌تان انجام دهید. اطمینان حاصل کنید که کودک‌تان زمانی را به بازی در فضای باز می‌گذراند.

کودکی نسل جدید در موارد زیادی با نسل گذشته تفاوت دارد، یکی از مهم‌ترین تضادها در زمان ماندن کودکان در فضای بسته به نسبت کودکان با نسل گذشته است. از دلایل آن، دسترسی آسان به استفاده از وسایل الکترونیکی، تأکید بر برنامه‌های زمان‌بندی شده، نگرانی از پرتو خورشید و برای بسیاری از خانواده‌ها عدم وجود مکان ایمن برای بازی در فضای باز است. تنها کودکان نیستند بزرگسالان نیز زمان کمتری را در فضای باز می‌گذرانند.

در زیر شش تأثیر بازی در فضای باز آمده است:

1. نور خورشید. بله پرتوهای خورشید، به‌ویژه آفتاب سوختگی خطر سرطان پوست را افزایش می‌دهد، اما مشخص است که بدن ما به نور خورشید نیاز دارد. برای ایجاد ویتامین دی، ویتامینی که نقش مهمی در بسیاری از فرایندهای بدن بازی می‌کند، از رشد استخوان گرفته تا سیستم ایمنی بدن‌مان به نور خورشید نیاز داریم. پرتو خورشید هم‌چنین از راه‌های دیگری در سیستم ایمنی، خواب سالم و خلق و خوی ما نقش دارد. اگر بدن‌مان هر روز نور آفتاب بگیرد، بهتر کار می‌کند.

2. فعالیت بدنی. کودکان باید هر روز و به مدت یک ساعت فعالیت داشته باشند و بازی در فضای باز این اطمینان را ایجاد می‌کند. به یقین آن‌ها می‌توانند در فضای بسته هم این فعالیت را انجام بدهند، اما فرستادن کودکان به فضای باز، به ویژه با چیزی مثل توپ یا دوچرخه، آن‌ها را به بازی فعال ترغیب می‌کند که بهترین فعالیت برای کودکان است. 

3. عملکرد اجرایی، مهارت‌هایی هستند که به ما کمک می‌کنند تا برنامه‌ریزی کنیم، اولویت‌بندی داشته باشیم، عیب‌ها را اصلاح کنیم، گفت‌وگو کنیم و چند کار را هم‌زمان انجام دهیم. این مهارت‌ها برای موفقیت اهمیت دارند. خلاقیت و استفاده از تخیل برای حل مسئله و سرگرم کردن خودمان در عملکرد اجرایی دسته‌بندی می‌شود. این‌ها مهارت‌هایی هستند که باید بیاموزیم و تمرین کنیم و برای این کار کودکان به زمانی بی‌برنامه نیاز دارند. آن‌ها زمانی برای تنهایی، بودن با دیگران و طراحی بازی‌های خودشان، کشف چیزها و سرگرم کردن خودشان می‌خواهند. حضور در فضای باز به آن‌ها فرصت می‌دهد تا این مهارت‌های مهم زندگی را تمرین کنند.

4. ریسک کردن. لازم است کودکان ریسک کنند. این سبب نگرانی والدین می‌شود؛ ما می‌خواهیم کودکان‌مان ایمن باشند. اما اگر آن‌ها را در حباب نگه داریم و هیچ‌گاه اجازه‌ی ریسک به آن‌ها ندهیم، نمی‌دانند چه کارهایی می‌توانند انجام بدهند و اعتمادبه‌نفس و شجاعت روبه‌رو شدن با ریسک‌های اجتناب‌ناپذیر زندگی را از دست می‌دهند. ممکن است به خاطر بالارفتن از درخت دست‌تان بشکند و شاید زمانی که می‌خواهید با فردی دوست شوید، پذیرفته نشوید و تحقیر شوید، اما به این معنی نیست که نباید تلاش کنید؛ درس‌هایی که از شکست می‌آموزیم به اندازه‌ی آن‌هایی که از پیروزی می‌آموزیم، اهمیت دارد.

5. اجتماعی شدن. لازم است که کودکان کار کردن با یکدیگر را بیاموزند. آن‌ها باید بیاموزند چگونه دوست پیدا کنند، چگونه مشارکت و همکاری کنند و چگونه با دیگران رفتار کنند. اگر فقط در موقعیت‌هایی بسیار برنامه‌ریزی شده، مانند مدرسه یا گروه‌های ورزشی، با دیگران ارتباط داشته باشند، فرصتی برای آموزش چیزهایی که باید بدانند، ندارند.

در آموزک بخوانید: کودک و طبیعت

6. قدردانی از طبیعت. بخش زیادی از جهان در حال تغییر است و رو به بهبودی هم نیست. اگر کودکی بزرگ شود بدون این‌که در جنگل راه برود، زمین را بکند، حیوانات را در محل زندگی‌شان ببیند، از کوه بالا برود، در نهر آب بازی کند یا به افق بی‌پایان اقیانوس خیره شود، شاید هیچ‌گاه متوجه نشود چه چیزهایی برای از دست دادن وجود دارد. آینده‌ی سیاره‌ی ما به کودکان بستگی دارد؛ باید بیاموزند و قدردان آن باشند.

پس تلاش کنید. کاری را انجام دهید که والدین‌مان انجام دادند: کودکان‌تان را به فضای باز بفرستید. حتی بهتر از آن، با آن‌ها همراه شوید. کارهایی در طبیعت انجام دهید که می‌دانید هر کودکی می‌تواند همان کار را انجام بدهد.