تشخیص اختلال پردازش زبانی
بسیاری از اختلال‌های اعصاب و روان کودکان، نشانه‌هایی مشابه با اختلال پردازش زبان دارند. برای همین ممکن است اختلال پردازش زبان با اختلال‌های طیف اوتیسم، ADHD و ناتوانی ذهنی اشتباه گرفته شود. بنابراین فردی که کودک شما را از نظر اختلال پردازش زبانی بررسی می‌کند باید در این زمینه دانش و تجربهٔ کافی داشته باشد تا نشانه‌های دقیق این اختلال را بشناسد و بتواند آن‌ها را از نشانه‌های اختلال‌های مشابه تمییز دهد.
راه‌های تشخیص این اختلال در سنین مختلف متفاوت هستند
کودکان پیش دبستانی
اگر کودک شما هنوز به مدرسه نمی‌رود، می‌توانید با تشخیص زودهنگام اختلال پردازش زبانی در او، زودتر درمانش را آغاز کنید. سازمان جهانی مدیریت اختلال‌های یادگیری کودکان، برنامه‌ای را تحت عنوان «برنامهٔ خدمات خانوادگی منحصر به فرد (IFSP)» تنظیم کرده است. با انجام مراحل این برنامه شما می‌توانید تا سه سالگی، این اختلال را در کودک خود به‌خوبی مهار یا مدیریت کنید.
IFSP، به شما می‌گوید که کودک شما باید چه خدماتی را دریافت کند. از سویی، مشخص می‌کند که پدر و مادر و آموزگاران باید چه پیشرفتی را در هنگام و پس از تمام شدن برنامه، از کودک انتظار داشته باشند.
پدر و مادر کودکان مبتلا به اختلال پردازش زبان، نقش بسیار مهمی در اجرای برنامه‌های IFSP دارند. بنابراین شما باید اطلاعات خود را دربارهٔ این اختلال بیشتر کنید و آن‌چه را که مشاوران در قالب برنامهٔ IFSP به شما توصیه می‌کنند به‌درستی و در زمان مناسب خود انجام دهید تا به بهبود زودهنگام کودک خود و کاهش هرچه بیشتر عوارض این اختلال در زمان مدرسه و بزرگسالی کمک کنید.
سن مدرسه
اگر اختلال پردازش زبان فرزند شما پیش از رفتن به مدرسه تشخیص داده نشده، شما می‌توانید با دیدن اولین نشانه‌ها او را پیش پزشک و متخصص گفتاردرمانی ببرید. متخصص گفتاردرمانی، برای تشخیص دقیق اختلال پردازش گفتاری در کودک شما، او را در موقعیت‌های مختلف قرار می‌دهد و با او تعامل می‌کند. او هم‌چنین با شما مصاحبه می‌کند تا ببیند که میزان مهارت‌های ارتباطی شما تا چه حدی است و آیا ممکن است شما از نظر بیان و گفتار مشکلاتی داشته باشید که بر رشد زبان کودک شما اثر منفی بگذارد. در این صورت گفتاردرمان به شما کمک می‌کند تا ابتدا مشکلات کلامی خود را برطرف کنید و از این راه اختلال زبانی فرزندتان نیز کاهش یابد.
متخصص گفتاردرمانی چندین روش مختلف را امتحان می‌کند تا ببیند کدام یک از این روش‌ها بیشتر برای فرزند شما کاربرد دارد. بعد از یافتن بهترین راه، برنامهٔ درمانی خود را آغاز می‌کند.
درمان اختلال پردازش زبان در کودکان
پس از این‌که اختلال پردازش زبانی در فرزند شما تأیید شد، متخصص گفتاردرمانی یک طرح درمانی منسجم را برای کاهش نشانه‌های این اختلال و یا بهبود کامل فرزندتان (بسته به شدت بیماری) تدوین می‌نماید. در روند درمان، همکاری شما و فرزندتان با متخصص گفتاردرمانی ضروری است.
نوع درمان، با شدت و مدت زمانی که از شروع بیماری گذشته و هم‌چنین عوارض آن ارتباط دارد. مثلاً اگر این اختلال سبب افت تحصیلی فرزند شما شده باشد و یا نشانه‌هایی از افسردگی در او پیدا شده باشد، متخصص گفتاردرمانی او را پیش یک روانپزشک می‌فرستد. در این صورت هر دو درمان (آموزش مهارت‌های زبان و روان درمانی) باید به‌طور هم‌زمان پیش بروند.
بهترین کمک به کودکی که اختلال زبانی دارد، درمان او است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که شروع زودهنگام درمان نسبت به شروع دیرهنگامش، تفاوت‌های زیادی دارد. اما اگر باز هم تشخیص به دلایلی به تأخیر بیفتد، باز هم می‌توان کارهای زیادی برای کمک به کودک انجام داد. مطالعات جدید نشان داده‌اند که حدود ۷۰ درصد افراد (با سنین مختلف)، به گفتاردرمانی پاسخ خوبی می‌دهند و در مورد کودکان این میزان بسیار بیشتر است.
والدین برای کودک مبتلا به اختلال پردازش زبانی خود چه کارهایی را می‌توانند انجام بدهند؟
اگر فرزندتان اختلال پردازش زبان دارد، بهترین کاری که می‌توانید برای کمک به او انجام دهید این است که از نظر عاطفی از او حمایت کنید. او را به‌خاطر ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران سرزنش نکنید. نگذارید دیگران به او برچسب‌های «کندذهن» و «حواس پرت» بزنند. صبور باشید و در روند درمان، او را با حوصله همراهی کنید. حمایت عاطفی برای کودک بسیار ارزش‌مند است. چرا که این کودکان به‌خاطر نقصی که دارند، ممکن است احساس بی‌ارزشی کنند. این احساس زمینه ساز افسردگی و بروز افکار آسیب‌زا به خود و یا خودکشی می‌شود. بنابراین بهتر است ابتدا اطلاعات خود را دربارهٔ اختلال فرزندتان بالا ببرید و سپس بدون تحقیر او، او را تا بهبود این اختلال همراهی کنید.
با فرزند مبتلا به اختلال پردازش زبانی، آرام و شفاف صحبت کنید و از واژگان ساده و مناسب استفاده نمایید. به یاد داشته باشید که این کودکان از نظر ذهنی مشکلی ندارند بلکه فقط در پردازش اطلاعات شفاهی ناتوان هستند.
برای انتقال منظورتان بهتر است از تصویرها استفاده کنید. این کار به آن‌ها کمک می‌کند که مفاهیمی را که از راه شنیدن نمی‌توانند دریافت کنند، از راه دیدن درک نمایند. همین‌طور از آن‌ها بخواهید که اگر بیان یک مفهوم برای‌شان دشوار است آن را روی کاغذ بنویسند و یا نقاشی کنند.
مشکل فرزند خود را با آموزگار او در میان بگذارید و از او بخواهید که در آموزش، شرایط خاص او را در نظر بگیرد. مثلاً اگر در درس دیکته و یا ارائهٔ مطالب درسی در جمع بچه‌ها، مشکلی داشت به او سخت نگیرند و تلاش کنند مثلاً برای فرزند شما در هنگام گفتن دیکته، یک جمله را چند بار تکرار کنند. آموزگاران و کادر آموزشی مدرسه نباید اجازه دهند که کودکان دیگر فرزندتان را به سبب نقصی که دارد مسخره کنند.
جمع‌بندی
اختلال پردازش زبانی، یک اختلال نسبتاً شایع است که می‌تواند تأثیرات منفی و مخربی بر تحصیل، کار و روابط اجتماعی فرد داشته باشد. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است از توانایی ذهنی بالایی برخوردار باشند اما به دلیل ناتوانی در بیان اندیشه‌های خود ممکن است کندذهن به‌نظر بیایند. این اختلال دو نوع دارد: اختلال پردازش زبانی «بیان‌گر» که فرد می‌داند که چه می‌خواهد بگوید. اما نمی‌تواند مقصودش را به خوبی بیان کند. نوع دوم اختلال پردازش زبانی، «پذیرا» است. در این نوع، فرد نمی‌تواند اطلاعاتی که از راه گفت‌وگو با دیگران به او می‌رسد سازماندهی، تفسیر و پردازش کند. بنابراین پاسخ‌هایی که می‌دهد بسیار بی‌ربط هستند. در این نوع اختلال، فرد ممکن است که توانایی بیان مطلب خوبی داشته باشد اما چون دریافت‌های او از گفته‌های دیگران اشتباه است، نمی‌داند که آن‌چه می‌گوید، مهمل است. نکتهٔ تلخ در اختلال پردازش زبانی این است که بیشتر مبتلایان به این اختلال از هر دو نوع این اختلال، درصدی را دارند. بنابراین این افراد هم در نحوهٔ بیان مشکل دارند و هم در محتوای سخنان‌شان.
افرادی که دچار این اختلال هستند، طبیعی است که پس از چندی به سبب ناتوانی در برقراری ارتباط سازنده با اطرافیان خود، ترجیح می‌دهند که از جمع‌ها دوری کنند و به‌تدریج منزوی می‌شوند. این انزوا زمینهٔ ابتلا به افسردگی و حتی بیماری‌های روانی جدی‌تر مثل سایکوز را فراهم می‌کند
بنابر آن‌چه گفته شد، والدین باید بیشتر درمورد این اختلال بدانند. به‌ویژه خانواده‌هایی که سابقهٔ ابتلای فرد یا افرادی به این اختلال را دارند. پدر و مادر باید به عملکرد و رفتارهای فرزند خود نظارت داشته باشند تا در صورت بروز اولین نشانه‌های این اختلال، اقدام به درمان فرزند خود کنند. برای تشخیص و درمان این بیماری باید ابتدا فرزند خود را نزد یک روانپزشک ببرند تا با انجام آزمون‌هایی، ابتلا به بیماری‌های مشابه (مانند اوتیسم و ADHD و...) را رد کند و به تشخیص قطعی این بیماری برسد. سپس با توجه به بر سن کودک، درمان‌های ویژهٔ این اختلال را آغاز کنند.
در روند درمان، والدین باید با صبر و حوصله فرزند خود را تشویق به ادامهٔ درمان نمایند و از سویی خود به همراه آموزگاران او، شرایط لازم را برای بهبودش فراهم آورند. برای مثال با درک شرایط ویژهٔ کودک، با او شمرده شمرده سخن بگویند و او را به سبب ضعف در برخی از درس‌ها سرزنش نکنند و کودک را تا بهبودی کامل همراهی نمایند.
دیدگاه جدیدی بگذارید