کودک و یادگیری زبان

کودک و یادگیری زبان

به تصویر صفحه مراجعه (شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) شناخت کودک مستلزم شناخت ویژگی‌های دوران رشد اوست. بعلاوه برای مطالعه رشد و تکامل کودک باید در مرحله اول وحدت و فردیت کودک را پذیرفت. کودک فردی است یگانه و مستقل و بی‌مانند؛ یک کودک مینیاتور یا کوچک شده فردی بزرگسال نیست، بلکه کودکان نیازها، امیال و استعدادهای خاص خود را دارند و حتی دو کودک دوقلو نیز عین و کاملا همسان یکدیگر نیستند. (۱)

رشد ذهنی کودک

ژان‌پیاژه (۱) روانشناس برجسته‌ی سوئیسی دو جنبه برای رشد ذهنی کودک قائل است. به نظر او از یک طرف، رشد کودک برپایهٔ جنبهٔ روانی- اجتماعی قرار دارد (آنچه کودک در خانه، مدرسه و اجتماع می‌آموزد) و از طرف دیگر بر اساس رشد خودبخودی ذهن (آنچه کودک بدون آموزش می‌آموزد یا به تنهایی کشف می‌کند) پیاژه معتقد است که زمان عامل مهمی در روند رشد، به خصوص رشد خودبخودی ذهنی کودک است.

(۲) برای مثال اگر یک قطعه چوب را با قطعهٔ دیگر مقایسه کنیم و قطعهٔ اولی با دومی مساوی باشد و اگر قطعه دوم را با قطعهٔ سومی مقایسه کنیم و آن دو هم مساوی باشند، آیا قطعه اولی را که مخفی کرده‌ایم با قطعهٔ سوم مساوی است؟ روشن است که هیچ کس در فکر آموزش این قبیل قوانین منطقی به کودک نیست و تقریبا ۷ سال طول می‌کشد تا کودک به کشف آن نایل آید. بنابراین، زمان نقش مهمی در این جنبهٔ رشد ذهنی کودک دارد.

رشد خودبخودی شرایط لازم را برای رشد تحصیلی و آموزشی کودک فراهم می‌کند. پیاژه می‌نویسد: «ما در مدرسه مان در ژنو، آموزش «تناسب» را در ۱۱ سالگی شروع می‌کنیم. چرا این کار را زودتر شروع نمی‌کنیم؟ روشن است که اگر کودک می‌توانست آن را زودتر بیاموزد، باید این موضوع در برنامهٔ آموزشی گروه‌های سنی ۹ و ۷ سال گنجانده می‌شد، اما کودک نمی‌تواند تا یازده سالگی آنرا درک کند، به این دلیل که تناسب حاصل مجموعه‌ای از اعمال پیچیده است.

تناسب عبارت است از رابطه‌ای در میان رابطه‌ها و برای فهم رابطه رابطه‌ها ابتدا باید یک رابطهٔ منفرد را درک کرد و منطق کامل رابطه‌ها را استنباط نمود و سپس آن را در منطق اعداد بکار برد.

بعلاوه مجموعه‌ای از اعمال پیچیده وجود دارد که در حین انجام عمل تناسب به طور ضمنی فهمیده می‌شوند و در آغاز قابل تشخیص نیستند. این مثال و صدها مثال دیگر نشان می‌دهد که رشد روانی اجتماعی کودک تابع رشد خودبخودی و ذهنی کودک «است.»(۳)

بنابراین، شناخت رشد ذهنی کودک یکی از فرآیندهای شناخت کودک است، اما اندیشه و زبان با یکدیگر رابطهٔ مستقیم و نزدیک دارند. به نظر می‌رسد که در ذهن انسان زمینهٔ خاصی برای فرآیندهای شناختی و زبانی وجود دارد و همین زمینه است که توانایی‌های اندیشه و زبان را برای آدمی فراهم می‌سازد. (۴) پس با توجه به اهمیت رابطه زبان و اندیشه، در ادامهٔ بحث به این موضوع مهم پرداخته می‌شود و سپس مسائل رشد زبانی به طور اخص مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

زبان و اندیشه

اندیشه چیست؟ یکی از تعاریفی که برای اندیشه شده بدین قرار است: «به مجموعه فرآیندها (توانایی‌ها) ی گوناگون ذهن انسان که فعالیت‌های شناختی متفاوتی را موجب می‌گردد. اندیشه یا فکر گفته می‌شود. از جمله، دسته‌بندی، تشکیل مفهوم، ادراک، مشاهده، حافظه، یادآوری، استنباط، استدلال، حل مسأله و تخیل عمده‌ترین توانایی‌ها و فعالیت‌های شناختی ذهن را تشکیل می‌دهند. (۵)

مقاله کامل را از بخش پیوست دریافت کنید.