سلیم نیساری
سلیم نیساری از پیشگامان عرصه تعلیم و تربیت ایران، ۲۱ آذرماه ۱۲۹۹ در شهر تبریز متولد شده است. نام پدرش عبدالله و نواده میرزا سلیم، حاکم محال قره داغ آذربایجان است.
سلیم نیساری پس از گذراندن دوره تحصیلات ابتدایی و متوسطه و توفیق در امتحان نهایی دانشسرای تبریز، با رتبه اول جهت ادامه تحصیل به تهران آمد و موفق به اخذ درجه لیسانس در سال ۱۳۲۱ در رشته ادبیات فارسی و علوم تربیتی شد و سپس به تحصیل در دوره دکتری ادبیات فارسی ادامه داد. در سال ۱۳۲۹ برای ادامه تحصیل به اروپا و سپس به آمریکا رفت. سلیم نیساری موفق به دریافت درجه فوق‌لیسانس از دانشگاه لندن و نیز درجه دکتری در رشته علوم تربیتی و زبان‌شناسی از دانشگاه ایندیانا آمریکا شد.
سلیم نیساری در سال ۱۳۲۱ به استخدام وزارت فرهنگ (آموزش‌وپرورش) درآمد و در این سازمان عهده‌دار سمت‌هایی چون منشی مخصوص وزیر فرهنگ، رئیس اداره دفتر وزارتی، بازرس وزارتی و مشاور وزیر فرهنگ بود. او همچنین در سال ۱۳۲۳ عهده‌دار معاونت دانشکده ادبیات دانشگاه شیراز، در سال ۱۳۳۴ به عنوان دانشیار برگزیده و در سال ۱۳۳۵ دانشیار دانشسرای عالی تهران شد.
در سال ۱۳۳۶ سلیم نیساری به استخدام دبیرخانه مرکزی یونسکو در پاریس درآمد و به سمت رئیس اداره کمک‌های فنی یونسکو منصوب شد. در این سمت از طرف مدیر کل یونسکو برای سرکشی به نحوه پیشرفت برنامه کمک‌های علمی و فرهنگی یونسکو به کشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه و کشورهای جنوب غربی آسیا سفر کرد. او در سال ۱۳۴۴ و پس از پایان مأموریت و بازگشت به ایران، به سمت مدیر کل روابط فرهنگی در وزارت آموزش‌وپرورش منصوب شد. در سال ۱۳۴۶ به مرتبه استادی رسید و به دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران انتقال یافت. نیساری در سال ۱۳۵۶ با مأموریت از طرف دانشگاه تهران و وزارت فرهنگ و هنر با سمت رایزن فرهنگی به کشور ترکیه رفت و در سال ۱۳۵۸ پس از پایان مأموریت به ایران بازگشت.
در نهایت سلیم نیساری در سال ۱۳۵۹ پس از ۳۸ سال خدمت به تقاضای خود بازنشسته شد.
از ویژگی‌های دکتر سلیم نیساری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مبتکر در شیوه‌های اثربخش در آموزش خواندن و نوشتن به مبتدیان
- پژوهشگری در شیوه نگارش خط فارسی
- توجه به پراگماتیسم در آموزش‌وپرورش در مقایسه با دیدگاه فلسفی مولانا
- حافظ‌شناس و عشق‌ورز به شعر حافظ
- پیشاهنگ ارائه روش آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان
- رهگشا در شیوه‌های تدریس و تدوین‌کننده اثر در این زمینه
- ابراز لیاقت و مهارت در طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی
- عضویت در فرهنگستان زبان و ادب فارسی
- نسخه پژوهی
از دیگر اقدامات سلیم نیساری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مامور تاسیس دانشکده ادبیات دانشگاه شیراز در اسفند سال ۱۳۳۳
- مدیریت مجله بنیاد فرهنگ از سال ۱۳۳۹ تا ۱۳۴۲
- سخنرانی در ششمین کنگره بین‌المللی علوم تربیتی دانشگاه دوفین پاریس، در سال ۱۹۷۳
- سخنرانی در کنگره بین‌المللی بزرگداشت مولانا با عنوان «تمثیلی در مثنوی مولانا در ارتباط با فلسفه پراگماتیسم در آموزش» در شهر قونیه در نوامبر ۱۹۷۸ که به زبان ترکی ایراد شده است. متن این سخنرانی در نشریه اداره جهانگردی قونیه چاپ شده است.
- سخنرانی سلیم نیساری در سمینار بین‌المللی نقش رادیو و تلویزیون در پیکار با بی‌سوادی در شهر آنکارا
- استفاده از شاهنامه فردوسی در پژوهش‌های زبان‌شناسی در کنگره بزرگداشت جهانی فردوسی، دانشگاه تهران آذرماه ۱۳۶۹
- بررسی پندهای فردوسی از دید فرهنگ ایرانی؛ متن این خطابه در مجموعه سخنرانی‌های نخستین دوره جلسات سخنرانی و بحث درباره شاهنامه فردوسی، همچنین در مجله هنر و مردم شماره ۱۰۲ و ۱۰۳ فروردین و اردیبهشت ۱۳۵۱ به چاپ رسیده است.
- پیوستگی هدف، برنامه و روش آموزش زبان و ادبیات فارسی؛ این متن در نشریه دومین کنگره انجمن دبیران زبان و ادبیات فارسی در مردادماه ۱۳۴۷، صفحات ۸۴-۹۰ به چاپ رسیده است.
- سخنرانی درباره «خاطراتی از کلاس درس استاد ملک‌الشعرای بهار» که در همایش یادبود پنجاهمین سال درگذشت ملک‌الشعرای بهار در آوریل سال ۲۰۰۱ میلادی دردانشگاه سوربن پاریس ایراد شده است.
- گروه‌بندی افعال فارسی، سخنرانی در جلد دوم سومین کنگره تحقیقات ایرانی، بنیاد فرهنگ ایران، شهریور ۱۳۵۱
- نقش معلم در برابر ارزش‌های اخلاقی، سخنرانی منتشره در نشریه دانشکده علوم تربیتی، دوره پنجم، شماره ۱ و ۲، سال ۱۳۵۴
- نوآوری در ترکیبات واژگان فارسی در خمسه نظامی گنجوی، مجموعه مقالات کنگره بین‌المللی نهمین سده تولد حکیم نظامی گنجوی، دانشگاه تبریز، جلد سوم، ۱۳۷۲
- یکسان کردن املای فارسی، در مجموعه خطابه‌های نخستین کنگره تحقیقات ایرانی، دانشگاه تهران، شهریور ۱۳۴۹
- پژوهشی درباره پیوستگی خط فارسی با زبان فارسی، ۱۳۷۴
آثاری که از سلیم نیساری منتشر شده است:
- تدریس زبان فارسی در دبستان یا آموزش هنرهای زبان، ۱۳۴۴
- دستور خط فارسی، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۴
- غزل‌های حافظ، جلد اول،تهران، سروش ۱۳۷۳
- دیوان حافظ با مینیاتورهایی از استاد فرشچیان، تهران، انتشارات یساولی، ۱۳۸۲
- دیوان حافظ ویژگی اثر: بر اساس ۴۸ نسخه خطی سده نهم، تهران. انتشارات سینانگار؛ و اسرار دانش، ۱۳۷۷
- کلیات روش تدریس، چاپ اول، ۱۳۴۴ و چاپ دوم، ۱۳۵۵
- تمبرهای ایران
- «دستور خط فارسی»
- «پژوهشی درباره پیوستگی خط فارسی با زبان فارسی»
- «تاریخ ادبیات ایران»
- «درس انشای فارسی»
- «کتاب اول فارسی (دارا و سارا با دوستان)»
- فارسی یاد بگیرید
- راهنمای مکالمه انگلیسی و فارسی
- برگزیده‌ای از غزل‌های حافظ
- برگزیده‌ای از غزل‌های سعدی
- مقدمه‌ای بر تدوین غزل‌های حافظ
سلیم نیساری موفق به دریافت نشان درجه یک حافظ‌شناسی و از سوی مرکز حافظ‌شناسی مورد تجلیل واقع شده است. وی همچنین به خاطر کتاب نسخه‌های خطی حافظ (قرن نهم) مورد تقدیر قرار گرفته است. سلیم نیساری موفق به دریافت نشان درجه یک فرهنگ نیز شده است.
دکتر مهدی محقق در مقدمه زندگی‌نامه و خدمات علمی فرهنگی دکتر سلیم نیساری می‌نویسد:
«در سال‌های آغازین دهۀ ۱۳۳۰ که من دانشجوی دوره لیسانس دانشکده زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه بودم، با برخی از دانشجویان دوره دکترای زبان و ادب فارسی که اهل تبریز بودند ازجمله دکتر منوچهر مرتضوی و دکتر سلیم نیساری آشنا شدم. دکتر نیساری در آن وقت‌ها مدیرکل وزارت فرهنگ (وزارت آموزش‌وپرورش) هم بود که معمولا در کتابخانه طهوری همدیگر را می‌دیدیم. بعدها ارتباط ما بیشتر شد و همواره ایشان در برخوردها از سکون و آرامش و ادب ویژه‌ای برخوردار بود.
پس از انقلاب اسلامی، ارتباط ما بیشتر شد. چه آنکه هر دو هفته یک‌بار او را در فرهنگستان زبان و ادب فارسی ملاقات می‌کردم و از ملاحظات خاصی که درباره حافظ داشت؛ برخوردار می‌شدم. او با فروتنی ویژه خود عبارت‌های عربی دیوان حافظ را نزد من می‌آورد و با کمک یکدیگر به برخی از مشکلات می‌پرداختیم.
نکته جالبی که از کوشش‌های سالیان دراز از زندگی علمی دکتر سلیم نیساری برمی‌آید این است که این استاد هر چند در محیط غیرفارسی‌زبان، زاده و پرورش یافته است؛ چگونه همت خود را در هشت دهه از زندگی پربار خود به ترویج و نشر زبان و ادبیات و خط فارسی پرداخته و ملت ایران را از علم سرشار خود بهره‌مند ساخته است.
آرزوی سلامت و تداوم فیض‌بخشی داریم برای استاد ارجمند جناب آقای دکتر سلیم نیساری که مقامی رفیع از لحاظ علمی، تجربی و گستردگی آثار آموزشی، پژوهشی و ادبی دارند. باشد که مشتاقان، هواداران و بل همگان مردم ایران سرفراز از این موهبت بهره گیرند.»
دیگر تصاویر
منبع
پیشگامان آموزش و پرورش, عکس از سایت مجله فرهنگی هنری بخارا
لینک کوتاه